 |
| Photo: www.pedamth.gr |
Προορισµός ιδανικός για όλο τον χρόνο, η Καβάλα
γοητεύει µε χίλιους τρόπους: µε την υποβλητική παλιά πόλη της, µε τα
µνηµεία της, τις θάλασσές της, µε το «µαγικό βουνό» της, το Παγγαίο, µε
την αρχαία πολιτεία των Φιλίππων.
Απλά τα πράγµατα: η Καβάλα τα έχει όλα. Δεν είναι
κάποια συνηθισµένη «υπερβολή» από κείνες που λέει κανείς σαν θέλει να
παινέσει έναν τόπο. Είναι πέρα για πέρα αλήθεια.
Η όµορφη αυτή
µακεδονίτικη πολιτεία έχει µια µαγευτική παλιά πόλη, έχει ένα σωρό
εµβληµατικά µνηµεία του (µακρινού αλλά και πιο πρόσφατου) παρελθόντος
της, έχει έντονη ζωή, έχει κοσµοπολίτικο αέρα, έχει αύρα καλλιτεχνική,
έχει γεύσεις και αρώµατα.
Εχει
ακόμα θάλασσες και περίφημες παραλίες που φιγουράρουν κάθε χρόνο ανάμεσα
στις αγαπημένες... κοινού και κριτικών· αλλά έχει και βουνό, και
μάλιστα τι βουνό! Το ιερό και χρυσοφόρο Παγγαίο, διαχρονικό σημείο
αναφοράς για τη θρησκευτική του σημασία, για τον πλούτο του, για τα
ωραία χωριά του, για τους φυσιοδίφες που βρίσκουν εδώ τον επί Γης
παράδεισο, για τα κρασιά και τις γεύσεις του…
Τελειώσαμε;
Οχι ακόμα. Εχει και μια σπουδαία αρχαία πολιτεία, τους Φιλίππους,
αφιερωμένη στον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου αλλά και το πρώτο «βήμα»
για τη διάδοση του χριστιανισμού στην Ευρώπη, όταν ο Απόστολος Παύλος
ξεκίνησε από εκεί τη διδασκαλία του στην ήπειρό μας.
 |
Η πόλη του χρυσού βουνού
Η πρώτη εντύπωση που θα αποκομίσεις από την Καβάλα, κάνοντας μια πρώτη,
γρήγορη βόλτα στην πόλη, είναι πως… μία βόλτα δεν φτάνει! Είναι άλλωστε
μια από τις μεγαλύτερες πόλεις της Μακεδονίας (περίπου 58.000
πληθυσμός), μα το θέμα δεν είναι οι αριθμοί, όσο η ιστορία της. Είτε ως
Νεάπολη είτε ως Χριστούπολη είτε πια ως Καβάλα, η πόλη μετράει χιλιετίες
ζωής, κι όσοι πέρασαν κατά καιρούς από τα εδάφη της φρόντισαν κάτι να
αφήσουν πίσω τους, ο καθένας με τον τρόπο του, ώστε να θυμίζει την
παρουσία τους.Η πιο (ας το πούμε έτσι) διακριτή περιοχή στην Καβάλα είναι ο λόφος της Παναγίας, η Παλιά Πόλη δηλαδή, χτισμένη σε μια βραχώδη χερσόνησο με τον λόφο της Ακρόπολης και το κάστρο να κυριαρχούν στην κορυφή της. Σήμα κατατεθέν της Καβάλας είναι οι περίφημες Καμάρες, το παλιό ρωμαϊκό υδραγωγείο δηλαδή, που έλαβε την τελική του μορφή (που εν πολλοίς διατηρεί μέχρι και σήμερα) από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή (1520-1530). Μπροστά σχεδόν στις Καμάρες, στο θαλάσσιο μέτωπο της Καβάλας, θα βρεις το καρνάγιο, με τους πιστούς καραβομαραγκούς να επιμένουν ακόμη να εξασκούν την τέχνη τους, κόντρα πολλές φορές στις επιταγές των καιρών. Τέλος, από την άλλη πλευρά της πόλης, στη συνοικία του Αγίου Παύλου, χτυπούσε για πολλά χρόνια η καρδιά της οικονομικής δραστηριότητας της πόλης, χάρη στην παραγωγή των καπνών. Οι παλιές αποθήκες ορθώνονται ακόμη στην περιοχή, εύγλωττα μνημεία μιας άλλης (όχι και τόσο μακρινής) εποχής.
 |
Η ευρύτερη περιοχή της Καβάλας είχε κατοικηθεί ήδη από την Εποχή του Σιδήρου (4.500-2.000 π.Χ.), η τύχη της ωστόσο άλλαξε οριστικά όταν άποικοι από τη γειτονική Θάσο έχτισαν εδώ τη Νεάπολη, κατά τον 7ο π.Χ. αι., εκμεταλλευόμενοι και το φυσικό λιμάνι της περιοχής. Οι χρυσοφόρες φλέβες του Παγγαίου εγγυώνταν την οικονομική αυτοτέλεια της νέας αποικίας, όχι όμως και την ασφάλειά της. Η Νεάπολη συμμετείχε ενεργά στην Α’ και Β’ Αθηναϊκή Συμμαχία, υποχώρησε σε σπουδαιότητα στα χρόνια των Μακεδόνων και ανέκτησε τη δύναμή της επί Βυζαντίου. Οι Βυζαντινοί μάλιστα ήταν που της έδωσαν το όνομα «Χριστούπολη», για να τιμήσουν το γεγονός πως από εδώ ξεκίνησε το κήρυγμά του στην Ευρώπη ο Απόστολος Παύλος (49 μ.Χ.).
Η στρατηγική της θέση, στην «κορυφή» του Αιγαίου, δεν άφησε αδιάφορο κανέναν από τους λαούς που τα βήματα της Ιστορίας τούς έφεραν μέχρι τα μακεδονικά παράλια: Νορμανδοί, Γότθοι, Ούνοι, Βούλγαροι πέρασαν από τη Χριστούπολη με τσεκούρι στα χέρια, η πόλη παρήκμασε και άρχισε να ξαναστέκεται στα πόδια της περίπου τον 18ο αιώνα, επί Τουρκοκρατίας πια. Το όνομά της είχε αλλάξει σε «Καβάλα», οι επαφές με τη Δύση αυξάνονταν και απόρροια της προόδου ήταν να στολιστεί η πόλη με όμορφα κτίρια, πολλά από τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα.
Και έπειτα ήρθαν οι πόλεμοι. Βαλκανικοί, Πρώτος Παγκόσμιος, βουλγαρική κατοχή, Μικρασιατική καταστροφή, Δεύτερος Παγκόσμιος. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες έδωσαν στην Καβάλα τον αμιγώς ελληνικό της χαρακτήρα, και η πόλη άρχισε ξανά να αναπτύσσεται, για να φτάσει στο απόγειο με τη «χρυσή εποχή» του καπνού. Η Καβάλα στάθηκε πρωτοπόρα στην παραγωγή και επεξεργασία του καπνού, αλλά και στην οργανωμένη συνδικαλιστική κίνηση με τους αγώνες των καπνεργατών. Απομεινάρια εκείνης της εποχής είναι οι καπναποθήκες που στέκουν ακόμη διάσπαρτες στην πόλη, ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο στην αρχιτεκτονική κληρονομιά της Καβάλας.
 |
Η σύγχρονη πόλη της Καβάλας απλώνεται στις δύο πλευρές εκατέρωθεν του βράχου της Παναγίας. Στην ανατολική πλευρά ξεχωρίζουν οι επιβλητικές Καμάρες, ενώ στη δυτική βρίσκεται το σύγχρονο εμπορικό λιμάνι.
Οπως έγινε σε πολλές πόλεις της Ελλάδας, έτσι και στην Καβάλα υπήρξε μια περίοδος, γνωστή ως η περίοδος της αντιπαροχής, όταν και χτίστηκαν δεκάδες πολυκατοικίες, συνήθως άκομψες και άχρωμες, που επηρέασαν την αρχιτεκτονική υφή της πόλης. Κι όμως η Καβάλα δεν παραδόθηκε αμαχητί στις ορέξεις της αντιπαροχής: μια βόλτα στη σύγχρονη πόλη θα σου αποκαλύψει αρκετά υπέροχα νεοκλασικά κτίρια, που διατηρούν όλη τη λάμψη και την επιβλητικότητά τους.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το Δημαρχείο της πόλης, κτίσμα του 1890, και σπίτι του Ούγγρου καπνέμπορα Πιερ Χέρτζογκ. Είναι μάλιστα από τα κτίρια που αξιοποιήθηκαν νωρίς, καθώς το 1937 αγοράστηκε προκειμένου να στεγάσει το δημαρχείο. Εμβληματικό κτίριο είναι και το νεομπαρόκ Μέγαρο Βιξ, απέναντι από το δημαρχείο, χτισμένο κι αυτό στα τέλη του 19ου αι. Ηταν το σπίτι του Γερμανού βαρόνου (και εμπόρου) Αντολφ Βιξ φον Τσόλνα, ιδιοκτησία επίσης του Δήμου Καβάλας.
Στα υπέροχα και διατηρητέα νεοκλασικά κτίρια της πόλης σημείωσε ακόμα τη Μεγάλη Λέσχη (σήμερα Δημοτική Βιβλιοθήκη) και τη Μονή Λαζαριστών (πρώην Γαλλικό Προξενείο).
 |
Οσο για το βράδυ, ο δρόμος θα σε φέρει οπωσδήποτε στο λιμάνι, με τις ψαροταβέρνες να υπόσχονται κάθε βράδυ εκλεκτές γεύσεις με φρέσκο ψάρι και θαλασσινά, χαζεύοντας τα φώτα της νυχτερινής Καβάλας να καθρεφτίζονται στα νερά του λιμανιού...
Κάτω απ' τις καμάρες
Το πιο αναγνωρίσιμο αξιοθέατο της Καβάλας, και αδιαμφισβήτητο σήμα-κατατεθέν της, είναι οι Καμάρες. Το παλιό υδραγωγείο είναι εκείνο που βλέπεις και αναγνωρίζεις αμέσως πως πρόκειται για την Καβάλα. Στο σημείο όπου υψώνεται σήμερα βρισκόταν ο περίβολος των τειχών της πόλης ή, σύμφωνα με την εκτίμηση του Γάλλου περιηγητή Πιερ Μπελόν (στα 1547), ερείπια παλαιότερου υδραγωγείου, ίσως ρωμαϊκού. Οπως και να ‘χει, οι Καμάρες άρχιζαν να παίρνουν τη σημερινή τους μορφή περίπου στα 1530, προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της υδροδότησης του λόφου της Παναγίας (Παλιά Πόλη) μέσω της μεταφοράς νερού από τις πηγές του Συμβόλου Ορους.
Για την κατασκευή του υδραγωγείου χρησιμοποιήθηκαν πλίνθοι και ντόπιος γρανίτης, όμως για το αρχιτεκτονικό του σχέδιο πρώτη ύλη ήταν η δημιουργικότητα. Κι αυτό γιατί η κατασκευή συνδυάζει διαφορετικές τεχνοτροπίες: τόξα ημικυκλικά και οξυκόρυφα δημιουργούν συνολικά 60 ανισοϋψείς καμάρες, με μέγιστο ύψος τα 25 μ., και συνολικό μήκος 270 μ..
 |
Σεργιάνι στην Παλιά Πόλη
Ελάχιστες είναι οι πόλεις στην Ελλάδα που κατάφεραν να διασώσουν σχεδόν άθικτο το παλιό κομμάτι τους, τον ιστορικό τους πυρήνα δηλαδή, την παλιά πόλη όπως λέμε. Ανάμεσα σ’ αυτές που μπορούν να καυχώνται πως το πέτυχαν είναι και η Καβάλα. Χτισμένη πάνω στη βραχώδη χερσόνησο της Παναγίας, η Παλιά Πόλη της Καβάλας συνιστά ένα εκπληκτικό ταξίδι στο παρελθόν, κυρίως στο... ανατολίτικο παρελθόν της περιοχής, καθώς οι δυτικές επιρροές που είναι εμφανείς στην υπόλοιπη πόλη εδώ παραχωρούν αμαχητί τη θέση τους στις εξ Ανατολών επιδράσεις.
Καθώς είναι χτισμένη πάνω σε λόφο, θα χρειαστεί να περπατήσεις αρκετά για να τη γνωρίσεις. Αγαθά κόποις κτώνται, άλλωστε. Γρήγορα θα δεις πάντως πως μόνο σεργιανώντας στα καλντερίμια με τους κυβόλιθους θα δεις ένα ένα τα υπέροχα παλιά σπίτια με τα σαχνισιά, τους ξύλινους εξώστες και τις όμορφες, περιποιημένες αυλές. Κι αν πρέπει να συγκρατήσεις για πάντα στη μνήμη σου έναν και μόνο δρόμο της Παλιάς Πόλης αυτός θα διαπιστώσεις εύκολα πως είναι η οδός Πουλίδου. Πώς αλλιώς να γίνει, όταν εδώ βρίσκεται το Ιμαρέτ;
 |
Η πολυτέλεια και η αίσθηση που σου μεταφέρει το Ιμαρέτ δεν περιγράφονται με λόγια σε καμιά από τις γνωστές γλώσσες. Πρόκειται για ένα ασύλληπτης ομορφιάς οικοδόμημα που ανέγειρε ο Μεχμέτ Αλή πασάς (ή Μοχάμεντ Αλι) το 1817, αρχικά ως μορφωτικό και φιλανθρωπικό ίδρυμα. Για περίπου εκατό χρόνια συνέχισε να λειτουργεί με τους ίδιους σκοπούς, αργότερα στέγασε οικογένειες προσφύγων, έπειτα πέρασε σε αχρησία, εγκαταλείφθηκε και χρειάστηκε η εμπνευσμένη παρέμβαση της οικογένειας Μισιριάν που φρόντισε για την αναστήλωσή του. Σήμερα το Ιμαρέτ αποτελεί έναν εξαιρετικά πολυτελή χώρο φιλοξενίας (ο όρος «ξενοδοχείο» μάλλον το αδικεί), και εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με τους τρούλους του, τις εσωτερικές αυλές, την κινστέρνα και τα κελιά.
Δεν είναι επισκέψιμο για περιήγηση, όπερ σημαίνει πως μόνο αν είσαι ένοικος μπορείς να θαυμάσεις από κοντά τους χώρους του. Ακόμη ένα αξιοσημείωτο στοιχείο είναι πως επισήμως το Ιμαρέτ ανήκει ακόμη στο αιγυπτιακό κράτος.
Η οδός Πουλίδου θα σε οδηγήσει μέχρι την πλατεία Μοχάμεντ Αλι, όπου στέκει ο έφιππος ανδριάντας του Αιγύπτιου ηγέτη. Απέναντι, βρίσκεται το κονάκι του Αλή, το σπίτι του δηλαδή, ένα υπέροχο οθωμανικό αρχοντικό, αληθινό στολίδι στην Παλιά Πόλη της Καβάλας, αναστηλωμένο και αυτό υποδειγματικά από την οικογένεια Μισιριάν.
Από την άλλη μεριά της πλατείας θα δεις και τον ναό της Κοίμησης της Παναγίας, πρόσφατο κτίσμα μεν (1965) χτισμένο ωστόσο πάνω σε απομεινάρια παλαιότερης βασιλικής που έδωσε το όνομά της στη βραχώδη χερσόνησο. Λίγο χαμηλότερα θα δεις τον φάρο και παραδίπλα του το 7ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας, ίσως το σχολείο με την καλύτερη θέα στη χώρα, με όλο το Αιγαίο να απλώνεται μπρος στα παράθυρά του.
Τέλος, εξαιρετικό δείγμα ισλαμικής αρχιτεκτονικής στην Παλιά Πόλη είναι και το τζαμί του Χουσεΐν Μπέη, επί της οδού Μοχάμεντ Αλι. Οι πιο πολλοί το γνωρίζουν ως «Παλιά Μουσική», καθώς εδώ έκανε τις πρόβες της η μπάντα της πόλης λίγο μετά την απελευθέρωση μετά τους Βαλκανικούς.
 |
Στην κορυφή της Παλιάς Πόλης ξεχωρίζει το οθωμανικό κάστρο, χτισμένο κι αυτό στα απομεινάρια παλιότερης βυζαντινής οχύρωσης. Το κάστρο ανοικοδομήθηκε σε δύο φάσεις, η πρώτη λίγο πριν την Αλωση και η δεύτερη στα 1530, το χαρακτηριστικό του ωστόσο είναι πως την εποχή που ολοκληρωνόταν δεν ήταν ακόμη συνηθισμένη η χρήση της πυρίτιδας, με αποτέλεσμα η αμυντική ισχύ του κάστρου να είναι προσανατολισμένη στην απόκρουση επιθέσεων με... τόξα και βέλη. Οπως είναι επόμενο, η αποτελεσματικότητά του δεν διεκδικούσε ιδιαίτερες δάφνες, χρησίμευσε ωστόσο πιο πολύ ως φυλακές αλλά και έδρα των αρχών της πόλης, τουλάχιστον μέχρι το 1864.
Μητρόπολη του καπνού
Οποιος διαχρονικά ασχοληθεί με την ιστορία αλλά και την καθημερινότητα της Καβάλας, θα διαθέσει υποχρεωτικά ένα μεγάλο κεφάλαιο στην υπόθεση «καπνός». Η καπνεργασία και το καπνεμπόριο έφεραν πρωτοφανή ανάπτυξη στην πόλη και για κάποιες δεκαετίες (στις αρχές του περασμένου αιώνα) η Καβάλα ήταν το νούμερο ένα κέντρο εκμετάλλευσης καπνού στα Βαλκάνια. Και μπορεί από τότε να έχει περάσει αρκετός καιρός και ο καπνός πια να μην είναι παρά μια μακρινή ανάμνηση στην καθημερινότητα των ντόπιων, τα σημάδια του ωστόσο είναι ακόμη εμφανή στην πόλη, κυρίως στην αρχιτεκτονική της υφή, χάρη βεβαίως στις καπναποθήκες που ορθώνουν ακόμη το πελώριο κορμί τους στον αστικό ιστό της Καβάλας.
 |
Ακμή, συνδικαλισμός και παρακμή
Ενα ακόμα κέρδος της ιστορίας του καπνού στην Καβάλα ήταν η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος. Οι πρώτες απεργίες σημειώθηκαν ήδη στα 1876, με τις πιο δυναμικές κινητοποιήσεις να ξεσπούν στα 1909 και 1914, ενώ κάποια χρόνια αργότερα, το 1928 υπήρξαν βίαια επεισόδια με νεκρούς και τραυματίες. Το συνδικαλιστικό κίνημα ωστόσο υπήρξε πρωτοπόρο στη διεκδίκηση και υπεράσπιση των εργατικών δικαιωμάτων, σε εποχή ιδιαίτερα έκρυθμη.
Τη μεγαλύτερη ακμή της η Καβάλα τη γνώρισε περίπου στα 1920, όταν στην πόλη λειτουργούσαν πάνω από πενήντα καπνεμπορικές εταιρείες και πάνω από 14.000 εργάτες δούλευαν στα εργοστάσια και στις αποθήκες. Για να πάρεις μια ιδέα του μεγέθους, σε ολόκληρη τη χώρα δεν υπήρχαν πάνω από 25.000 καπνεργάτες εκείνη την εποχή. Δυστυχώς, όπως όλα τα ωραία πράγματα, έτσι και η ιστορία του καπνού στην Καβάλα έφτασε κάποια στιγμή στο τέλος της. Η ζήτηση έπεσε, η εισαγωγή ποικιλιών από το εξωτερικό και η άρση της κατοχύρωσης του επαγγέλματος του καπνεργάτη από την κυβέρνηση (1953) έφεραν την οριστική παρακμή.
Παρέμειναν, ωστόσο, οι πελώριες καπναποθήκες, διάσπαρτες σήμερα στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στις συνοικίες του Αγίου Παύλου και στον Αϊ-Γιάννη. Από τις περίπου 170 αποθήκες της καλής εποχής, σήμερα στέκουν γύρω στις 50, κι από αυτές πολλές φαίνονται αφημένες στην τύχη τους. Από αυτές ξεχωρίζει ασφαλώς η εντυπωσιακή Δημοτική Καπναποθήκη, που χρησιμοποιείται ως πολυχώρος, στεγάζοντας μεταξύ άλλων και το Μουσείο Καπνού.
 |
Μια άλλη όψη της Καβάλας ξεδιπλώνεται στην ανατολική πλευρά της, στο παραλιακό μέτωπο που έχει στην «πλάτη» του τις περίφημες Καμάρες. Είναι τα παραδοσιακά καρνάγια, εκεί όπου κάποτε χτιζόταν ο πλούσιος καβαλιώτικος στόλος. Ο αμείλικτος χρόνος δεν άφησε ανέπαφη ούτε την τέχνη των καραβομαραγκών: από τους τρεις ταρσανάδες που λειτουργούσαν κάποτε εδώ, σήμερα έχει απομείνει μόνο ένας. Αλλά τι ένας, με ιστορία και παράδοση 250 ετών. Λίγη η δουλειά βέβαια σήμερα, νέα σκάφη δεν χτίζονται πια και οι καραβομαραγκοί που επιμένουν απλά και παραδοσιακά αρκούνται στις επισκευές που αναλαμβάνουν κατά καιρούς. Το καρνάγιο έχει χαρακτηριστεί επισήμως ως «παραδοσιακό», κάτι που διασώζει τον χαρακτήρα του, μα από την άλλη δεν επιτρέπει στους τελευταίους μάστορες να εκσυγχρονίσουν τον εξοπλισμό τους.
Ατελείωτες αμμουδιές
Οταν λέμε ότι η Καβάλα τα έχει όλα, δεν είναι σχήμα λόγου. Ούτε υπερβολή. Τα έχει όλα. Και μέσα σ’ αυτά τα «όλα» είναι και οι επιλογές για καλοκαιρινό μπάνιο, με τους Καβαλιώτες να έχουν το προνόμιο να απολαμβάνουν τις βουτιές τους σε φανταστικές παραλίες που βρίσκονται μόλις δυο βήματα από την πόλη. Για μια γρήγορη βουτιά ή για ατέλειωτες ώρες ξάπλας στην αμμουδιά, στις ακτές της Καβάλας θα βρεις σίγουρα μια πρώτης τάξεως επιλογή για το μπάνιο σου.
Ξεκίνημα με την Καλαμίτσα, στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης, δυο βήματα μόλις από τις γειτονιές της Καβάλας και δίπλα σχεδόν στο λιμάνι. Η Καλαμίτσα έχει ωραία αμμουδιά, είναι οργανωμένη, ιδανική για οικογένειες και παιδιά, ενώ λόγω ακριβώς της εγγύτητας είναι συνήθως γεμάτη κόσμο· δεν είναι κι εύκολο να αντισταθείς σε μια αμμουδερή ακρογιαλιά λίγα μέτρα από το σπίτι σου, έτσι δεν είναι;
 |
Ακόμη νοτιότερα ερχόμαστε στο Παλιό Τσιφλίκι (9 χλμ. από την Καβάλα), στο ενδιάμεσο της διαδρομής ωστόσο έχε τον νου σου στην ακτογραμμή: θα περάσεις από δύο ακόμα μικροσκοπικές παραλίες επιμελώς «κρυμμένες» από τα βράχια. Στο οργανωμένο Παλιό Τσιφλίκι θα βρεις την απαραίτητη οργάνωση για μπάνιο και ηλιοθεραπεία, καθώς και μικρά ταβερνάκια για το επίσης απαραίτητο ψάρι δίπλα στο κύμα.
Τα ανεξάντλητα πλούτη του Παγγαίου
Το είπαν «το χρυσοφόρο βουνό της Μακεδονίας»· κι αυτός ακριβώς ο πλούτος που έκρυβε (και κρύβει) στα σπλάχνα του έκανε όλες τις φυλές και τους λαούς που πέρασαν διαχρονικά από εδώ να θέλουν να το κάνουν δικό τους. Τα πλούσια κοιτάσματα χρυσού του Παγγαίου, ωστόσο, είναι η μία μονάχα πλευρά του πλούτου που ανέκαθεν χαρακτήριζε το βουνό αυτό: το κλίμα στο Παγγαίο ευνοεί την αμπελοκαλλιέργεια, με πολλές ποικιλίες να καλλιεργούνται εδώ σε μεγάλες εκτάσεις, όμως είναι η φυσική ομορφιά του βουνού που κάνει το Παγγαίο μια αληθινή εμπειρία για τον επισκέπτη. Πυκνά δάση, πολλές φορές αδιαπέραστα από το φως του ήλιου, μια εντυπωσιακή αλπική ζώνη, γραφικοί και ολοζώντανοι οικισμοί· αλλά και θάλασσα, και παραλίες, και αμμουδιές. Πάμπλουτο στ’ αλήθεια το Παγγαίο, τελικά...
 |
Οι τοπικές συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι και την εισβολή των Περσών, ενώ τα επόμενα χρόνια οι Αθηναίοι ίδρυσαν την Αμφίπολη (437 π.Χ.), προκειμένου να εξασφαλίσουν την άνετη πρόσβαση στο Παγγαίο. Τον επόμενο αιώνα ο Φίλιππος της Μακεδονίας προσάρτησε την περιοχή, κατέλαβε την Αμφίπολη και τις Κρηνίδες (τις οποίες μετονόμασε σε Φιλίππους) και ξεκίνησε τη συστηματική εκμετάλλευση των χρυσωρυχείων. Ο χρυσός έρρεε άφθονος, σε βαθμό που επάνω του να στηριχθεί σχεδόν ολόκληρο το οικοδόμημα του μακεδονικού βασιλείου και αργότερα η μεγάλη εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς τα βάθη της Ασίας.
Επόμενοι «επισκέπτες» ήταν οι Ρωμαίοι, με τον Αντώνιο το 42 π.Χ. να εγκαθιστά Ρωμαίους αποίκους στους Φιλίππους και λίγο αργότερα τον Οκταβιανό να μετατρέπει την πόλη σε αυτοκρατορική αποικία, στολίζοντάς τη με λαμπρά οικοδομήματα.
Βραχογραφίες - μυστήριο
Σχέδια πάνω στον γρανίτη, ζωγραφιές που αναπαριστούν ζώα και ανθρώπινες μορφές σκαλισμένες πάνω σε βράχια, ηλικίας εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Πρόκειται για βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν σε διάφορα σημεία στο Παγγαίο, κυρίως στο νότιο, το νοτιοδυτικό και το βορειοδυτικό κομμάτι του βουνού, και που μελετήθηκαν για πρώτη φορά το 1966 από τον καθηγητή Νικόλαο Μουτσόπουλο.
 |
Αν και η χρονολόγηση των βραχογραφιών του Παγγαίου εξακολουθεί να είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη αποστολή, σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις η δημιουργία κάποιων από αυτές τοποθετείται περίπου μέχρι και το 580.000 π.Χ., με τις νεότερες απ’ αυτές να φέρεται πως δημιουργήθηκαν μόλις το 1.000 π.Χ.
Κρασιά Παγγαίου
Ο πλούτος του βουνού πάντως δεν περιορίζεται σε ό,τι κρύβει στα σπλάχνα του, μα επεκτείνεται και σε ό,τι παράγει ως γη γόνιμη και παραγωγική. Και ανάμεσα σε ό,τι φυτρώνει στο Παγγαίο ξεχωρίζουν τα αμπέλια: η αμπελοκαλλιέργεια ευνοείται από το κλίμα του βουνού και η παραγωγή είναι πολύ μεγάλη. Η μεγαλύτερη εξαγωγή βρώσιμων σταφυλιών από την Καβάλα γίνεται «Σουλτανίνες» και εξάγεται με τους τόνους. Ομως και τα κρασιά που παράγονται εδώ από τα άφθονα οινοποιεία είναι ένα κι ένα: αγιωργίτικο, Merlot, Sirah, ασύρτικο, μαλαγουζιά, η παραγωγή είναι ανεξάντλητη...
 |
Η ανατολική πλευρά του Παγγαίου, με το μέτωπο προς τη θάλασσα, προσφέρει διαφορετικές εικόνες στον επισκέπτη. Είναι το κομμάτι με τις παραλίες, όπου ξεχωρίζουν οι φημισμένοι Αμμόλοφοι αλλά και με την όμορφη Ελευθερούπολη. Η τελευταία είναι, θα λέγαμε, η «είσοδος» στο Παγγαίο, έτσι όπως στέκει ανάμεσα στο χρυσοφόρο βουνό και στο όρος Σύμβολο. Η παλιότερη ονομασία της ήταν Πράβι, άλλαξε το όνομά της ωστόσο το 1929, μετά την απελευθέρωση.
Αν και οι επισκέπτες της ευρύτερης περιοχής της Καβάλας μάλλον δεν την έχουν ως μια από τις τουριστικές τους προτεραιότητες, η αλήθεια είναι πως η Ελευθερούπολη (17 χλμ. από την Καβάλα) είναι μια πολύ όμορφη πόλη που αξίζει να της αφιερώσεις ένα κομμάτι του χρόνου σου.
Η συνοικία Βαρούσι είναι πραγματικά εντυπωσιακή, ίσως η πιο γραφική γειτονιά της Ελευθερούπολης, με τα παλιά της σπίτια, τα περισσότερα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με τα σαχνισιά και τα χαγιάτια, όπως επιτάσσει η μακεδονίτικη τεχνοτροπία.
Θα διαπιστώσεις πως αρκετά απ’ αυτά ιδιαίτερα φροντισμένα, ενώ κάποια άλλα φαίνονται να χάνουν μάλλον τη μάχη με τον χρόνο. Οπως και να ‘χει πάντως, η πόλη αποπνέει μια απίστευτη ατμόσφαιρα που είναι αδύνατον να μη σε συγκινήσει.
 |
Ονειρικοί Αμμόλοφοι
Η μαρίνα της Νέας Ηρακλίτσας προσελκύει κάθε καλοκαίρι «σκαφάτους» από Μακεδονία, και Βαλκάνια, το βυζαντινό κάστρο στην Καριανή προσθέτει ακόμη μία ιστορική πινελιά στον καμβά του ευρύτερου Παγγαίου, και οι παραλίες στον Πύργο και τη Νέα Πέραμο, αλλά και την Τούζλα του Οφρυνίου, λίγο πριν από τον Στρυμόνα, επιβεβαιώνουν κάθε χρόνο την... ποιότητά τους κατακτώντας αλλεπάλληλες γαλάζιες σημαίες.
Ομως η αποθέωση της φυσικής ομορφιάς έχει όνομα και είναι αναγνωρίσιμο από όλους. Είναι οι περίφημοι Αμμόλοφοι, μια μεγάλη παραλία που απλώνεται σε τρία ατέλειωτα χιλιόμετρα ψιλής άμμου, μόλις 1 χλμ. από τη Νέα Πέραμο (περίπου 22 χλμ. από την Καβάλα). Οι Αμμόλοφοι θεωρούνται από τις top ακτές της Ελλάδας, κατακτά κάθε χρόνο κάποια από τις πρώτες θέσεις σε διεθνείς ψηφοφορίες, ενώ το σχεδόν εξωτικό τοπίο της, με την ψιλή άμμο και τα σμαραγδένια νερά, έχει κριθεί πολλές φορές ιδανικό για να γυριστούν εδώ διαφημίσεις. Ακριβώς επειδή είναι πολύ γνωστή και δημοφιλής, συγκεντρώνει σχεδόν πάντα πολύ κόσμο, ωστόσο είναι τόσο μεγάλη που σίγουρα θα βρεις τον χώρο που χρειάζεσαι για να απλώσεις την πετσέτα σου. Σε κάποια σημεία των Αμμόλοφων υπάρχουν ξαπλώστρες και ομπρέλες, που προσφέρονται στους λουόμενους χωρίς χρέωση (πληρώνεις βέβαια το ποτό του μαγαζιού ή beach bar στο οποίο ανήκουν).
Σημείωσε πως αν ο καιρός το επιτρέπει και η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, από τους Αμμόλοφους μπορείς να δεις μέχρι τη Θάσο και το Αγιον Ορος.
Πεζοπορία στο Παγγαίο
 |
Ιστορικό προσκύνημα
Είναι ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα στη Μακεδονία και ένα από τα ωραιότερα μοναστήρια. Πρόκειται για την Μονή Εικοσιφοίνισσας, ένα πανέμορφο μοναστήρι που είναι χτισμένο σε υψόμετρο 743 μ. στο βόρειο Παγγαίο, πολύ κοντά στο χωριό Κορμίστα, και στα όρια περίπου των Νομών Καβάλας και Σερρών (περίπου 25 χλμ. από την πόλη της Καβάλας).
Η ιστορία της ξεκινάει τον 5ο αι., όταν ο επίσκοπος Φιλίππων Σώζων έχτισε έναν μοναστικό οικισμό στην περιοχή, ο οποίος όμως σχετικά γρήγορα εγκαταλείφθηκε. Χρειάστηκε να περάσουν περίπου πεντακόσια χρόνια, μέχρι το δεύτερο μισό του 9ου αι. με αρχές 10ου αι., για να επανιδρυθεί από τον Αγιο Γερμανό, που έχτισε νέο καθολικό πάνω στα απομεινάρια της πρώτης προσπάθειας του Σώζωντα.
Το μοναστήρι έμελλε να γνωρίσει πολλές κακοτοπιές ανά τους αιώνες: καταστράφηκε και λεηλατήθηκε επανειλημμένως από Οθωμανούς και Βούλγαρους, που κατέστρεψαν μεταξύ άλλων και πολλά από τα ιστορικά κειμήλια της μονής. Για κάποια διαστήματα είχε εγκαταλειφθεί, με τελευταία φορά στις αρχές του περασμένου αιώνα. Αρχισε να επαναλειτουργεί το 1965, ως γυναικεία μονή, σήμερα φιλοξενεί 25 μοναχές και γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο, στις 14 Σεπτεμβρίου (Τιμίου Σταυρού) και τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου.
 |
Στη Μονή Εικοσιφοίνισσας θα έρθεις είτε με Ι.Χ. αυτοκίνητο είτε με τοπικό λεωφορείο από την Καβάλα μέχρι τη Νικήσιανη και από εκεί θα συνεχίσετε με ταξί μέχρι το μοναστήρι.
Περιήγηση στα ορεινά χωριά
Τέσσερα χωριά, δύο στη βόρεια πλευρά του Παγγαίου και δύο στο νότιο τμήμα του, προσφέρουν τέσσερις ακόμη αφορμές για να μην μπορείς να ξεκολλήσεις από το Παγγαίο και τις ομορφιές του.
Η Νικήσιανη (31 χλμ. από την Καβάλα) είναι ένα ωραίο χωριό, γνωστό (κυρίως) για τρία πράγματα. Για το πολύ καλής ποιότητας ντόπιο μάρμαρο, για τις πολλές και καλές ταβέρνες της, που αποτελούν πρώτης τάξεως αφορμές για πολύ κόσμο να έρθει στο χωριό, αλλά και για τα έθιμά του.
 |
Επόμενος σταθμός το Παλαιοχώρι (26 χλμ.), ακόμα ένα ωραίο χωριό στα βορινά του Παγγαίου. Ξεχωρίζει στην πλατεία του το ωραίο κτίριο του δημοτικού σχολείου και βέβαια το Βρανόκαστρο, το φρούριο που εποπτεύει από ψηλά το χωριό και όλη την περιοχή.
Οπως και στη Νικήσιανη, ο άνεμος της παράδοσης πνέει δυνατά και εδώ, με το έθιμο των κουδουνάτων (εδώ λέγεται «Τσάνια») να κάνει το χωριό επίκεντρο του γλεντιού. Αντρες και άλογα στολίζονται με κουδούνια και σιγά σιγά ανηφορίζουν προς το καστανόδασος. Το γλέντι έχει ήδη ξεκινήσει...
Δύο χωριά, τέσσερις γειτονιές
Ενα από τα πιο γνωστά χωριά του νότιου Παγγαίου, είναι η γραφική Μουσθένη (37 χλμ. από την Καβάλα). Δύο ρέματα διασχίζουν το χωριό και όμορφα γεφυράκια ενώνουν τις όχθες τους φτιάχνοντας εικόνες που σε συνδυασμό με τα γραφικά μακεδονίτικα σπίτια συνθέτουν ένα τόσο όμορφο σκηνικό που γοητεύει τον κάθε επισκέπτη.
 |
Πολύ κοντά στη Μουσθένη, περίπου στα 3 χλμ. είναι και το χωριό της Μεσορόπης (40 χλμ. από την Καβάλα). Τα δύο χωριά μάλιστα ένωνε παλαιότερα και ένα μονοπάτι που οι ντόπιοι επανακατασκευάζουν. Η Μεσορόπη έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό πως σχεδόν «χωρίζεται» ανάμεσα σε δύο ενορίες, με τη μία να ακολουθεί το νέο και την άλλη το παλαιό ημερολόγιο. Φαντάσου, λοιπόν, να βρίσκεσαι στο χωριό τον χειμώνα και οι μεν να γιορτάζουν τα Φώτα και τον αγιασμό των υδάτων, και οι δε να ανταλλάσσουν ευχές για τα Χριστούγεννα...
Παρεμπιπτόντως, ο αγιασμός των υδάτων δεν γίνεται σε κάποια από τις εκκλησίες του οικισμού, αλλά σε μια πανέμορφη φυσική λίμνη λίγο έξω από το χωριό, τη λίμνη του Ομβριού, σε υψόμετρο 400 μ., όπου μπορείς να φτάσεις ακολουθώντας το σχετικό μονοπάτι μέσα στο δάσος.
Η αυτοκρατορική πολιτεία των Φιλίππων
Με λίγα λόγια: η αρχαία πόλη των Φιλίππων είναι ο πιο σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στην Ανατολική Μακεδονία. Η ιστορία της ήταν άμεσα συνυφασμένη με το γειτονικό Παγγαίο και τους θησαυρούς του και εκεί στήριξε εν πολλοίς την ευημερία της η πόλη του Φιλίππου.
 |
Και εκεί που με το πέρασμα των αιώνων η πόλη άρχισε να παρακμάζει, ήρθε μια μάχη για να περάσει το όνομά της μια για πάντα στα κιτάπια της Ιστορίας. Το 42 π.Χ. συγκρούονται στους Φιλίππους δύο ρωμαϊκοί στρατοί, οι δημοκρατικοί απέναντι στην Τριανδρία, μάχη που σφράγισε την επικράτηση του Οκταβιανού, που λίγο αργότερα στέφθηκε αυτοκράτορας με το όνομα Αύγουστος.
Η ρωμαϊκή εποχή ήταν μια δεύτερη άνοιξη για τους Φιλίππους. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, το 49 μ.Χ., πέρασε από εδώ ο Απόστολος Παύλος, κάτι που έμελλε να σφραγίσει τη θρησκευτική σημασία της πόλης. Οι Φιλίπποι αποκτούν παλαιοχριστιανικές βασιλικές με πλούσια διακόσμηση: χαρακτηριστικοί είναι οι τέσσερις τεράστιοι πεσσοί της Βασιλικής Β’, που στέκουν σαν βουβοί αγγελιαφόροι μιας ένδοξης πτυχής της Ιστορίας, και που από τα χρόνια εκείνα ακόμα προκαλούσαν την περιέργεια των περιηγητών...
Ενας σεισμός τον 7ο αι. συγκλόνισε την πόλη, στους επόμενους αιώνες η πόλη θα περιοριστεί στον ρόλο ενός φρουρίου που θα ελέγχει τα περάσματα της περιοχής και κατά την τουρκοκρατία οι Φίλιπποι θα εγκαταλειφθούν οριστικά.
 |
Info: Αρχαιολογικός Χώρος Φιλίππων, 2510 516251, είσοδος 3 ευρώ.
Η πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή
Λίγο παραπέρα από τον χώρο των αρχαίων Φιλίππων, θα βρεις τον Ναό και το Βαπτιστήριο της Αγίας Λυδίας, της πρώτης Ευρωπαίας που βαπτίστηκε χριστιανή, από τον Απόστολο Παύλο. Ο ναός ξεκίνησε τη λειτουργία του μόλις το 1974 και έκτοτε συγκεντρώνει πλήθος πιστών, που έρχονται εδώ να τελέσουν το μυστήριο της βάπτισης. Οι βαφτίσεις γίνονται μάλιστα στον περίβολο του ναού, μέσα στη φύση, στο ποταμάκι που κυλάει ακριβώς έξω από το βαπτιστήριο.
Θαυματουργά λουτρά
 |
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Η Καβάλα απέχει περίπου 650 χλμ. από την Αθήνα και 153 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Χάρη στην Εγνατία Οδό, η απόσταση από τη συμπρωτεύουσα καλύπτεται σε περίπου μιάμιση ώρα. Αν δεν έχετε δικό σας όχημα μπορείτε να επιλέξετε τα δρομολόγια του ΚΤΕΛ Καβάλας (Αθήνα 210 5129407, Θεσ/νίκη 2310 595422). Η πόλη εξυπηρετείται επίσης από το αεροδρόμιο «Μέγας Αλέξανδρος».
ΔΕΣ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ
Θεωρείται (και είναι!) από τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά μουσεία στην Ελλάδα. Το πιστοποιούν τα πλούσια ευρήματα που θα δεις να εκτίθενται στις προθήκες του, ορισμένα από τις προϊστορικές περιόδους, καθώς και ανακαλύψεις από την Αμφίπολη και την αρχαία Νεάπολη.
Info: Ερ. Σταυρού 17, τηλ. 2510 222335, ανοιχτό καθημερινά 09:00-16:00 εκτός Δευτέρας, είσοδος 2 ευρώ.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΠΝΟΥ
 |
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην πόλη της Καβάλας, στο 5 αστέρων «Lucy Hotel» (Ακτή Καλαμίτσας, 2510 600060, http://www.lucyhotel.gr/) μοντέρνο και επιβλητικό, με 149 δωμάτια, θέα στη θάλασσα και στην πόλη, εστιατόριο a la carte και πολλές παροχές. Στο πολυτελές «Egnatia Hotel» (7ης Μεραρχίας, 2510 600250, http://www.egnatiahotel.gr/), με το στοιχείο του μάρμαρου και του ξύλου να κυριαρχεί. Διαθέτει spa, εστιατόριο διεθνούς κουζίνας και πλήθος ανέσεων και υψηλού επιπέδου υπηρεσιών. Στο θρυλικό «Ιμαρέτ» (Θ. Πουλίδου 30-32, Παναγία, 2510 620151, www.imaret.gr) με 8 σουίτες και πολυτέλεια που χαρακτηρίζει και την παραμικρή γωνιά των εντυπωσιακών χώρων του. Στη Μεσόροπη στον μπουτίκ ξενώνα «Κλαδί Ελιάς» (25920 93293, http://www.kladielias.gr/), σε μια ανακαινισμένη πέτρινη κατοικία με lounge apartments. Διαθέτει και δικό του εστιατόριο. Στη Μουσθένη στο «Dionysus Village Resort» (6932 318 689, http://dionysusvillagehotel.info/hotel.info) με τις ξύλινες κατοικίες μέσα στη φύση.
ΦΑΓΗΤΟ
 |
Κείμενα: Γιάννης Μαντάς
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας, Δήμος Καβάλας
 | |
| Χαρακτηριστική γωνιά από τη Μουσθένη, από τα πιο όμορφα χωριά του Παγγαίου. Φωτογραφία: Ηρακλής Μήλας |
ΠΗΓΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου