Καρπούζι, το φρούτο που αποτελεί το σύμβολο του καλοκαιριού!
Πριν από μερικές δεκαετίες η λαϊκή αγορά της Πάτρας γέμιζε από τις… μακρουλές «βαρέλες», τα καρπούζια από το Λεσίνι Κατοχής αλλά και τα καρπούζια από τον κάμπο των Καλυβίων.
Οι «κάπως» μεγαλύτεροι στην ηλικία έχουν ακούσει τους πωλητές των καρπουζιών να διαλαλούν με την… στεντόρεια φωνή τους: «Καρπούζι με το μαχαίρι», «Όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω», ή «με την βούλα ΑΑ», εννοώντας την εγγυημένη ποιότητα του φρούτου.
Το καρπούζι ανήκει στο βασίλειο των φυτών, στη συνομοταξία «αγγειόσπερμα» (Magnoliophyta), στην ομοταξία δικοτυλήδονα (Magnoliopsida), η τάξη του είναι ιώδης (Violales) και είναι γέννημα - θρέμμα της μεγάλης οικογενείας των κολοκυνθοειδών (Cucurbitaceae). Το γένος κίτρουλλος (Citrullus), το είδος C Lanatus. Κίτρουλλος ο εριώδης (Citrullus lanatus), με άλλα λόγια, χαίρω πολύ.
Πριν από μερικές δεκαετίες η λαϊκή αγορά της Πάτρας γέμιζε από τις… μακρουλές «βαρέλες», τα καρπούζια από το Λεσίνι Κατοχής αλλά και τα καρπούζια από τον κάμπο των Καλυβίων.
Οι «κάπως» μεγαλύτεροι στην ηλικία έχουν ακούσει τους πωλητές των καρπουζιών να διαλαλούν με την… στεντόρεια φωνή τους: «Καρπούζι με το μαχαίρι», «Όλα τα σφάζω, όλα τα μαχαιρώνω», ή «με την βούλα ΑΑ», εννοώντας την εγγυημένη ποιότητα του φρούτου.
Το καρπούζι ανήκει στο βασίλειο των φυτών, στη συνομοταξία «αγγειόσπερμα» (Magnoliophyta), στην ομοταξία δικοτυλήδονα (Magnoliopsida), η τάξη του είναι ιώδης (Violales) και είναι γέννημα - θρέμμα της μεγάλης οικογενείας των κολοκυνθοειδών (Cucurbitaceae). Το γένος κίτρουλλος (Citrullus), το είδος C Lanatus. Κίτρουλλος ο εριώδης (Citrullus lanatus), με άλλα λόγια, χαίρω πολύ.
Η
λέξη καρπούζι είναι τουρκική, αλλά ως karpuz είναι και περσική, αφού
ανάγεται στη λέξη xarbuz(a). Αν πάτε στην Κύπρο θα το ακούσετε να το
καλούν και «παττίχα» - με αραβικές καταγωγές αυτή η λέξη. Στην αρχαία
Αίγυπτο, ο σημερινός μας γαστριμαργικός ήρωας, έχει κάνει το πέρασμά του
μέχρι και σε ιερογλυφικά. Οι Κινέζοι το ανακάλυψαν τον 10ο αιώνα μ.Χ.
και τρεις αιώνες αργότερα έφτασε στην Ευρώπη ως «water-melon», αφού
περιέχει μεγάλες ποσότητες νερού, κατά 92%. Στα ελληνικά θα το
μεταφράζαμε ως «υδροπέπων», αλλά ακούγεται πολύ «μάπα».
Τα παλαιότερα χρόνια η καλλιέργεια του καρπουζιού «ανθούσε» στον εύφορο κάμπο των Καλυβίων και πολλοί γεωργοί ασχολούνταν, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τις καλλιεργητικές εργασίες και την συγκομιδή του.
Κάποτε μάλιστα… ψευτοτσακωνόνονταν «απέναντι» αν τα περίφημα καρπούζια της περιοχής πρέπει να λέγονται καρπούζια Λεσινίου ή Αστακού. Για τη νοστιμιά τους, βέβαια, δεν διαφωνούσε κανένας. Ούτε για το ότι το καλό καρπούζι φαίνεται όταν το γεύεσαι ζεστό.
Μέσα από το φακό του Γερμανού φωτογράφου και ιστορικού τέχνης Konrad Helbig την καταπληκτική φωτογραφία από το Λεσίνι που τραβήχτηκε τον Αύγουστο του 1973 (πριν 46 χρόνια).
Τα παλαιότερα χρόνια η καλλιέργεια του καρπουζιού «ανθούσε» στον εύφορο κάμπο των Καλυβίων και πολλοί γεωργοί ασχολούνταν, ειδικά τους θερινούς μήνες, με τις καλλιεργητικές εργασίες και την συγκομιδή του.
Κάποτε μάλιστα… ψευτοτσακωνόνονταν «απέναντι» αν τα περίφημα καρπούζια της περιοχής πρέπει να λέγονται καρπούζια Λεσινίου ή Αστακού. Για τη νοστιμιά τους, βέβαια, δεν διαφωνούσε κανένας. Ούτε για το ότι το καλό καρπούζι φαίνεται όταν το γεύεσαι ζεστό.
Μέσα από το φακό του Γερμανού φωτογράφου και ιστορικού τέχνης Konrad Helbig την καταπληκτική φωτογραφία από το Λεσίνι που τραβήχτηκε τον Αύγουστο του 1973 (πριν 46 χρόνια).
Με αφορμή τον καύσωνα, ο Άρης Μπετχαβάς στο patrasmemories
με την ανάρτησή του μας προσκάλεσε να ταξιδέψουμε στις συνήθειες που
δρόσιζαν του παλιούς Πατρινούς με τις «βαρέλες» από το Λεσίνι Κατοχής.
Μεγάλες εκτάσεις καρπουζιών με πολύ κίνηση στο Λιμανάκι του Βαλτί όπου εκεί τα καΐκια φόρτωναν αρκετούς τόνους καρπούζια τα οποία είχαν κατακλύσει τις μεγάλες αγορές των μεγάλων πόλεων και προπαντός των Αθηνών.
Από τις υπέροχες λήψεις της Dorothy Burr Thompson ασπρόμαυρη Ελλάδα (στο λιμάνι της Πάτρας τον Σεπτέμβριο του 1933), έως τις μεταπολεμικές ρεκλάμες, είναι εμφανές ότι στην Πάτρα κατέληγαν τα καλύτερα προϊόντα της ευρύτερης περιοχής (και όχι μόνο). Οι «βαρέλες» απ’ το Λεσίνι θεωρούντο (και ήταν) τα πιο εκλεκτά καρπούζια της χώρας…
Όπως πληροφορούμαστε οι πραγματικές, οι καταπράσινες «βαρέλες» δεν υπάρχουν πια! Ο σπόρος εξαφανίστηκε με τα χρόνια γιατί κέντρωναν τα καρπούζια πάνω σε κολοκυθιές ! Για να μην τους σπάνε! Νέα υβρίδια σχήματος βαρέλας, ιδανικά για υπερπρώιμες και πρώιμες φυτεύσεις σε θερμοκήπια και χαμηλή κάλυψη…
Ο χρόνος περνά τόσο γρήγορα... Κάποτε, οικογένειες ολόκληρες ασχολούνταν ολημερίς στα «μποστάνια» με τα φυτά καρπουζιάς, για να τα περιποιηθούν, να τα σκαλίσουν, να τα ποτίσουν και σαν έφτανε ο καιρός για να τα μαζέψουν κομμάτι κομμάτι, διανυκτέρευαν στα πρόχειρα υπαίθρια καταλύματα, τα γνωστά «φραντζάτα», από πασσάλους και ραγάζα, για να προσέχουν τυχόν απώλειες, στα καρπούζια τους!
Με τραγούδια, γέλια και εξιστόρηση παλιών ιστοριών από τους μεγαλύτερους, περνούσαν τα ζεστά καλοκαίρια για πάρα πολλές οικογένειες καλυβιωτών που στο τέλος όλο και κάτι θα περίσσευε για να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες και οι υποχρεώσεις του σπιτιού.
Οι έμποροι από το Αγρίνιο, την Πάτρα, αλλά και την Αθήνα γνώριζαν πολύ καλά για την περίφημη ποιότητα των ντόπιων καρπουζιών και κατέφθαναν με τα φορτηγά τους για να φορτώσουν στα Καλύβια, μεγάλες ποσότητες από «βαρέλες» ή στρόγγυλα καταπράσινα καρπούζια, με την κατακόκκινη και γλυκιά ψίχα, που ήταν στοιβαγμένα στις άκρες των χωραφιών.
Ο κίτρουλλος ο εριώδης, το καρπουζάκι, είναι ένα φρούτο που έχει διαβατήριο από τη νότια Αφρική, αλλά έχει πια ελληνοποιηθεί. Θα το συναντήσετε μέσα σε πλαστικά μπολ, ενώ τα μαύρα ή λευκά σπόρια του, που λούζονται στους ροζ χυμούς του, θα κολλάνε σε πατούσες ξυπόλυτων ποδιών που κυκλοφορούν σε βεράντες, κουζίνες και σαλόνια.
Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί αισθάνονται ότι ήρθε το καλοκαίρι, όταν φάνε την πρώτη φέτα καρπουζιού. Αρκεί να μην είναι «μάπα», έτσι;
Μεγάλες εκτάσεις καρπουζιών με πολύ κίνηση στο Λιμανάκι του Βαλτί όπου εκεί τα καΐκια φόρτωναν αρκετούς τόνους καρπούζια τα οποία είχαν κατακλύσει τις μεγάλες αγορές των μεγάλων πόλεων και προπαντός των Αθηνών.
Από τις υπέροχες λήψεις της Dorothy Burr Thompson ασπρόμαυρη Ελλάδα (στο λιμάνι της Πάτρας τον Σεπτέμβριο του 1933), έως τις μεταπολεμικές ρεκλάμες, είναι εμφανές ότι στην Πάτρα κατέληγαν τα καλύτερα προϊόντα της ευρύτερης περιοχής (και όχι μόνο). Οι «βαρέλες» απ’ το Λεσίνι θεωρούντο (και ήταν) τα πιο εκλεκτά καρπούζια της χώρας…
Όπως πληροφορούμαστε οι πραγματικές, οι καταπράσινες «βαρέλες» δεν υπάρχουν πια! Ο σπόρος εξαφανίστηκε με τα χρόνια γιατί κέντρωναν τα καρπούζια πάνω σε κολοκυθιές ! Για να μην τους σπάνε! Νέα υβρίδια σχήματος βαρέλας, ιδανικά για υπερπρώιμες και πρώιμες φυτεύσεις σε θερμοκήπια και χαμηλή κάλυψη…
Ο χρόνος περνά τόσο γρήγορα... Κάποτε, οικογένειες ολόκληρες ασχολούνταν ολημερίς στα «μποστάνια» με τα φυτά καρπουζιάς, για να τα περιποιηθούν, να τα σκαλίσουν, να τα ποτίσουν και σαν έφτανε ο καιρός για να τα μαζέψουν κομμάτι κομμάτι, διανυκτέρευαν στα πρόχειρα υπαίθρια καταλύματα, τα γνωστά «φραντζάτα», από πασσάλους και ραγάζα, για να προσέχουν τυχόν απώλειες, στα καρπούζια τους!
Με τραγούδια, γέλια και εξιστόρηση παλιών ιστοριών από τους μεγαλύτερους, περνούσαν τα ζεστά καλοκαίρια για πάρα πολλές οικογένειες καλυβιωτών που στο τέλος όλο και κάτι θα περίσσευε για να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες και οι υποχρεώσεις του σπιτιού.
Οι έμποροι από το Αγρίνιο, την Πάτρα, αλλά και την Αθήνα γνώριζαν πολύ καλά για την περίφημη ποιότητα των ντόπιων καρπουζιών και κατέφθαναν με τα φορτηγά τους για να φορτώσουν στα Καλύβια, μεγάλες ποσότητες από «βαρέλες» ή στρόγγυλα καταπράσινα καρπούζια, με την κατακόκκινη και γλυκιά ψίχα, που ήταν στοιβαγμένα στις άκρες των χωραφιών.
Ο κίτρουλλος ο εριώδης, το καρπουζάκι, είναι ένα φρούτο που έχει διαβατήριο από τη νότια Αφρική, αλλά έχει πια ελληνοποιηθεί. Θα το συναντήσετε μέσα σε πλαστικά μπολ, ενώ τα μαύρα ή λευκά σπόρια του, που λούζονται στους ροζ χυμούς του, θα κολλάνε σε πατούσες ξυπόλυτων ποδιών που κυκλοφορούν σε βεράντες, κουζίνες και σαλόνια.
Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί αισθάνονται ότι ήρθε το καλοκαίρι, όταν φάνε την πρώτη φέτα καρπουζιού. Αρκεί να μην είναι «μάπα», έτσι;
 |
| photo: etolikoartis.blogspot.com |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου