Από: kalavrytanet.com
Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε την ιστορία των νομισμάτων μας. Πόσοι γνωρίζουμε την ιστορία της χώρας μας μέσα από τα νομίσματα που πέρασαν από τις τσέπες των παππούδων μας και των γονιών μας. Από την απελευθέρωση από τον τούρκικο ζυγό μέχρι σήμερα στο νόμισμα καθρεπτίζεται η πορεία αυτού του πολύπαθου τόπου.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας στις αρχές του 1828 έκανε μια προσπάθεια νομισματικής τακτοποίησης , προσδιορίζοντας όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε γρόσια.
Στη Δ' Εθνική συνέλευση που έγινε τον Ιούλιο του 1828 στο Άργος ο Καποδίστριας υπέβαλε το σχέδιο προς έγκριση για την δημιουργία Εθνικού νομίσματος. Το όνομα αυτού « Φοίνικας».
Ένας φοίνικας θα ισοδυναμούσε με ένα γαλλικό φράγκο, το 1/100ό του, το λεπτό με δύο γράνες Μάλτας ενώ προβλέπονταν και πολλαπλάσιά του. Επίσης ένα λεπτό θα ήταν ίσο με ένα Τούρκικο παρά. Με αυτό τον τρόπο καθοριζόταν η σχέση του φοίνικα με τα Ευρωπαϊκά νομίσματα, αλλά και με τα Τουρκικά τα οποία συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές. Χρυσά πολλαπλάσια του Φοίνικος θα ήταν η Αθηνά, αξίας 20 φοινίκων, η Ημίσεια Αθηνά, αξίας 10 φοινίκων. Προβλέπονταν, επίσης αργυρά, η Αιγίδα αξίας 5 φοινίκων, η Ημίσεια Αιγίδα αξίας 2,5 φοινίκων και ο Μισός Φοίνικας. Όσον αφορά τα χάλκινα, προτάθηκαν το «λεπτόν», «το «δεύτερον», ίσο με μισό λεπτό και το «πεντάριον», ίσο με 5 λεπτά.
Στη μία όψη του νομίσματος θα εμφανιζόταν ο μυθολογικός φοίνικας με το σήμα του σταυρού πάνω από το κεφάλι του, δεξιά του ηλιακές ακτίνες και η κυκλική επιγραφή «Ελληνική Πολιτεία» και από την άλλη θα έφερε, μεταξύ κλαδιών ελιάς και δάφνης, την κυκλική επιγραφή «Κυβερνήτης Ι. Α. Καποδίστριας» και χρονολογία.
Με τον ερχομό του βασιλιά Όθωνα έχουμε την πρώτη νομισματική μεταρρύθμιση. Με Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου 1833, αντικαθίσταται ο Φοίνικας με την δραχμή. Παράλληλα μεταφέρετε η πρωτεύουσα της Ελλάδας από το Ναύπλιο στην Αθήνα, με σκοπό να τονιστεί η σύνδεση της νέας Ελλάδας με το ένδοξο παρελθών της αρχαιότητας.
Το νέο ελληνικό νομισματικό σύστημα ήταν στη σύλληψη διμεταλλικό, αλλά στην πράξη δεν κυκλοφόρησαν παρά ελάχιστα χρυσά νομίσματα. Η δραχμή άρχισε να επιβάλλεται στις εγχώριες συναλλαγές, καθώς τον Αύγουστο του 1833 απαγορεύτηκε ρητά η αποδοχή τουρκικών νομισμάτων από τα δημόσια ταμεία.
_f.JPG)
Η δραχμή ορίζετε επίσημο νόμισμα του κράτους στις 08/02/1833. Το νέο αυτό νόμισμα είχε βάρος 4,477 γρμ. από τα οποία τα 4,029 γρμ. ήταν καθαρό ασήμι και τα 0,448 χαλκός. η ισοτιμία της δρχ. ορίστηκε στα 0,895 του γαλλικού χρυσού φράγκου. Οι πρώτες δρχ. και οι υποδιαιρέσεις τους κόπηκαν στην Βαυαρία από μήτρες που κατασκεύασε στο Μόναχο ο Konrad Lange, ο μετέπειτα διευθυντής του Ελληνικού Βασιλικού Νομισματοκοπείου.
Το νομισματικό σύστημα σταδιακά επεκτάθηκε, και το 1841, μετά από πολυετείς προσπάθειες, ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα με κεφάλαιο 5.000.000 δραχμών και παραχώρηση προνομίου για την έκδοση τραπεζικών γραμματίων στον κομιστή. Πρώτος Διευθυντής διορίστηκε ο Γ. Σταύρου και η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε τις εργασίες της τον Ιανουάριο του 1842 προικοδοτημένη με κεφάλαιο 3.402.000 δραχμών.
Εκτός από το Δημόσιο, που γράφτηκε για 1.000 μετοχές των 1.000 δραχμών, από τους πρώτους μετόχους εμφανίζονται ο Ελβετός φιλέλληνας ιππότης Εϋνάρδος και ο Γ. Σταύρου που είχαν και την πρωτοβουλία να επιχειρήσουν ένα παρόμοιο εγχείρημα, και ο Κ. Βράνης, ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος, οι αδελφοί Ρότσιλντ και ο Ν. Ζωσιμάς.
Από το 1867 η Ελλάδα είχε προσχωρήσει τυπικά στο νομισματικό σύστημα της Λατινικής Ένωσης. Το σύστημα αυτό βασιζόταν στον διμεταλλισμό, δηλαδή είχε βάση την ισοτιμία του χρυσού και του αργύρου που ορίσθηκε σε 15,5 προς 1. Έτσι η Ελλάδα αναγκάστηκε να αυξήσει την περιεκτικότητα της δραχμής σε χρυσό κατά 0,29 γρμ. Τα Ευρωπαϊκά νομίσματα των χωρών που συμμετείχαν στην Νομισματική Λατινική Ένωση, είχαν τυπωμένη στην πίσω πλευρά τους την ονομαστική τους αξία σε φράγκα.
Η επανάσταση της Κρήτης το 1868 και ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877-78 απέτρεψαν την εξέλιξη αυτή, καθώς για μία ακόμη φορά, η Ελλάδα αναγκάστηκε το 1877 να προχωρήσει σε παύση της μεταλλικής μετατρεψιμότητας.
Η Εθνική τράπεζα συνέxιζε τις εκδόσεις της, τυπώνοντας το 1867 χαρτονομίσματα των 10, 25 και 100 δραxμών, που ήταν και τα τελευταία Ελληνικά χαρτονομίσματα με τυπωμένn τη μία μόνο όψη τους. Παράλληλα, στα Χαρτονομίσματα αυτά του 1867 διακρίνεται και η αλλαγή στον Ελληνικό θρόνο με την αντικατάσταση του θυρεού του έκπτωτου Όθωνα με το θυρεό του Γεωργίου Α.
Οι επόμενες εκδόσεις είναι σημαντικές καθώς τα xαρτονομίσματα έχουν πια τυπωμένη και την πίσω τους πλευρά και φέρουν τη σήμανση "N" δίπλα στην αριθμnτική αναγραφή της ονομαστικής τους αξίας. Πρόκειται για τις νέες δραχμές τnς Λατινικής Ένωσης.
Στην δεκαετία του 1870 η Λατινική Ένωση δοκιμάζετε σκληρά, νέα μεταλλεία και αλλαγές στις τιμές χρυσού και αργύρου, έκαναν δύσκολη υπόθεση την διατήρηση της ισοτιμίας για τα δύο μέταλλα. Κρούσματα κερδοσκοπίας εμφανίστηκαν καθώς τα νομίσματα αργυρά ή χρυσά λιώνονταν κατά περίπτωση, όταν η μεταλλική τους αξία γινόταν υψηλότερη της ονομαστικής. Η οικονομική κρίση της Ελλάδας κάτω από τα προβλήματα της Λατινικής Ένωσης και του βάρος των πολλών και μεγάλων δανείων που είχε, οδήγησε στην υποτίμηση της δραχμής το 1892 κατά 42% προς το Γαλλικό φράγκο.
Η παύση της μετατρεψιμότητας διατηρήθηκε για παραπάνω από 30 χρόνια. Μόλις το 1909 μπόρεσε η Ελλάδα να προσχωρήσει πλήρως στον κανόνα χρυσού που είχε υιοθετήσει και η Λατινική Νομισματική Ένωση. Ο κυριότερος λόγος για την αδυναμία αυτή ήταν η αύξηση των δημοσίων δαπανών, τόσο των αμυντικών όσο και των δαπανών υποδομής, που σε μεγάλο βαθμό χρηματοδοτήθηκαν με έκδοση χαρτονομίσματος.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Ηπείρου από την τουρκική κατοχή, που επετεύχθη κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-78, κατέστησε αναγκαία τη διατήρηση υψηλών αμυντικών δαπανών, καθώς δημιουργήθηκε κατάσταση έντασης με την Τουρκία. Επίσης, δημιούργησε την ανάγκη αύξησης των δημοσίων δαπανών για την ανασυγκρότηση των δύο νέων επαρχιών. Οι αυξημένες δημοσιονομικές ανάγκες δεν επέτρεψαν την επιτυχή επαναφορά της μεταλλικής μετατρεψιμότητας του νομίσματος.
-donatedvl_b.jpg)
Οι ανάγκες του Κράτους για Χρήμα, που ήταν αυξημένες, καλύπτονταν με δάνεια σε δραxμές, έκδοση ομολογιών που απευθύνονταν στο αποταμιευτικό κοινό και κυρίως δανεισμό σε συνάλλαγμα από το εξωτερικό. Σαν αποτέλεσμα των σοβαρών αναγκών του κράτους σε χρήμα και των δανείων που είχε λάβει, ήρθε πάλι η επιβολή το 1877 της αναγκαστικής κυκλοφορίας του Χαρτονομίσματος, που Θα κρατήσει για σαράντα τρία Χρόνια, μέχρι το 1928 όταν Θα ιδρυθεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Με τον τρόπο αυτό το κράτος με την έκδοση ακάλυπτου Χρήματος από την Εθνική Θα ικανοποιήσει ανορθόδοξα τις ανάγκες του για xρήμα με συνεxή "άρρωστα" δάνεια.
Το 1893 η κυβέρνηση Τρικούπη κήρυξε πτώχευση, αρνούμενη να εξυπηρετήσει τα εξωτερικά δάνεια. Μετά την πτώχευση και την ταπεινωτική ήττα της Ελλάδας από την Τουρκία το 1897, ακολούθησε η εγκαθίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου.
Η επιτροπή αυτή, που αντιπροσώπευε τα συμφέροντα των ξένων δανειστών της χώρας, επέβαλε μία μακρά περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής, κάτι που επέτρεψε την ανατίμηση της ισοτιμίας της δραχμής, και την υιοθέτηση του κανόνα χρυσού-συναλλάγματος το 1910
Παρά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η δραχμή παρέμεινε στον κανόνα χρυσού-συναλλάγματος έως και το 1919, με τη βοήθεια και των συναλλαγματικών περιορισμών που γενικεύθηκαν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1882, λόγω της ανάγκης για την οικονομική ανάπτυξη των
απελευθερωμένων ελληνικών περιοχών και για κυκλοφορία ελληνικού
νομίσματος σ αυτές, ιδρύθηκε μια καινούργια τράπεζα, η Τράπεζα
Ηπειροθεσσαλίας. Σαν έδρα της είχε το Βόλο και δημιουργήθηκε από Γάλλους
και Έλληνες κεφαλαιούxους με επικεφαλής τον Ανδρέα Συγγρό. Η Τράπεζα
Ηπειροθεσσαλίας ήταν κι αυτή προνομιούχος, δηλαδή είχε από το κράτος
δικαίωμα έκδοσης και κυκλοφορίας χαρτονομίσματος στις "νέες Χώρες", όπως
τότε ονομάζονταν τα απελευθερωμένα πια ελληνικά εδάφη.
Το 1922 η δραxμή θα κλονιστεί και το κράτος, που αναζητούσε χρήματα για να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες του, καταφεύγει σ’ έναν πραγματικά πρωτότυπο τρόπο εύρεσnς χρήματος, τον αναγκαστικό δανεισμό του 1922, όταν όλα τα Χαρτονομίσματα που κυκλοφορούσαν κόπηκαν στη μέση.
Το ένα κομμάτι παρέμεινε στον κάτοχο, αντιπροσωπεύοντας τη μισή αναγραφόμενn ονομαστική του αξία. Το δεύτερο δόθηκε στο κράτος μ’ αντάλλαγμα ομολογίες του αναγκαστικού δανείου τnς 25ης Μαρτίου του 1922 που θα εξοφλούνταν από το δημόσιο μέσα στα επόμενα 20 χρόνια με επιτόκιο 6,5 %. Με τον τρόπο αυτό στnν ουσία το κράτος δανείσθηκε απ όλους υποχρεωτικά το μισό ποσό των χαρτονομισμάτων τους. Το συνολικό ποσό του δανεισμού αυτού έφτασε το ένα δισεκατομμύριο πεντακόσια εβδομήντα εκατομμύρια δραxμές.
-1932_f.jpg)
Για το σύνολο του xαρτονομίσματος που κατ αυτόν τον τρόπο αποσύρθnκε, το κράτος κυκλοφόρησε για τις δικές του ανάγκες, νέο ολόκλnρο xαρτονόμισμα με τnν επισήμανση Νέον, δηλώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ότι η πραγματική του αξία συμφωνούσε με τnν ονομαστική του. Για τις νέες αυτές δραχμές Χρησιμοποιήθnκαν ήδη παλαιοτέρα τυπωμένα χαρτονομίσματα τnς Εθνικής, των ετών 1918 έως 1922.
Το εκδοτικό δικαίωμα που το κράτος παραχώρησε αρxικά στην Εθνική τράπεζα για την έκδοση τραπεζογραμματίων αναφερόταν σε χαρτονομίσματα μεγάλων αξιών, δηλαδή 25 δραxμών και πάνω. Αργότερα το κράτος επέτρεψε την έκδοση Χαρτονομισμάτων μικρότερης αξίας και το 1848 από την Εθνική εκδόθηκε χαρτονόμισμα των 10 δραxμών και από το 1897 άρχισαν εκδόσεις των πέντε δραxμών.
Οι μικρότερες νομισματικές αξίες κυκλοφορούσαν από το ίδιο το κράτος σε μεταλλικό νόμισμα (κέρματα). Κατ’ εξαίρεσn κάτω από ειδικές συνθήκες όταν υπήρξε αδυναμία από το κράτος να κυκλοφορήσει μεταλλικά κέρματα (λόγω κόστους του ίδιου του μετάλλου ή αδυναμία εύρεσής του) το ίδιο το κράτος κυκλοφόρησε χαρτονομίσματα μικρών αξιών (αντί για κέρματα).
Τα χαρτονομίσματα αυτά ονομάστηκαν κερματικά γραμμάτια και οι εκδόσεις τους άρχιζαν από το 1917 και συνεχίζονται μέχρι το 1953.
Ο ουσιαστικός νόμος που καθόριζε την έκδοση των κερματικών γραμματίων του κράτους και που ίσχυε από το 1917 έως το 1953 ήταν ο νόμος 991 του 1917 περί παροχής αδείας προς κοπήν αργυρών κερμάτων και έκδοση κερματικών γραμματίων.
Σύμφωνα με το νόμο αυτόν επιτράπηκε στις περιπτώσεις που δεν ήταν δυνατή η έκδοση αργυρών κερμάτων η απ’ ευθείας έκδοση από το Υπουργείο Οικονομικών χάρτινων κερματικών γραμματίων της μίας και δύο δραxμών. Ο νόμος αυτός με τις αλλαγές που αργότερα επακολούθησαν αποτέλεσε το νομικό πλαίσιο έκδοσης των κερματικών γραμματίων. Από τότε μέχρι το 1953 κατά καιρούς το ίδιο το κράτος θα εκδίδει όταν υπάρχει ανάγκη χάρτινα κέρματα μικρών αξιών: Τα κερματικά γραμμάτια. Εκτεταμένn xρήση τέτοιων κερματικών τραπεζογραμματίων θα γίνει στnν περίοδο 1918 έως 1953 οπότε πλέον δεν θα ξανακυκλοφορήσουν με την οριστική τους αντικατάσταση από μεταλλικά κέρματα.
Aμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας του Πάγκαλου (1926) η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας απαιτούσε ριζικές και άμεσες παρεμβάσεις. Σχηματίσθηκε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ζαΐμη. Καθώς η Ελλάδα, χρειάζεται νέα δάνεια από το εξωτερικό, τίθεται και πάλι υπό την κηδεμονία των πιστωτών της υπό την προεδρεία του Γενικού Γραμματέα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, Avenol, που αυτή τη φορά συστήνουν τη δημιουργία ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας, επιφορτισμένης με τη διατήρηση της νομισματικής σταθερότητας.
Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή και στις 15 Σεπτεμβρίου του 1927 με τnν υπογραφή του πρωτοκόλλου της Γενεύης ορίσθηκαν οι όροι κάτω από τους οποίους η Κοινωνία των Εθνών θα έδινε τnν εγγύησή της για τη σύναψη διεθνούς δανείου προς τnν Ελλάδα ύψους 9.000.000 λιρών Αγγλίας. Το δάνειο αυτό θα χρησιμοποιείτο για τη σταθεροποίηση της δραxμής, τnν εκκαθάριση παλαιών διεθνών οφειλών της χώρας και την αποκατάσταση των προσφύγων.
‘Ενας από τους όρους του πρωτοκόλλου της Γενεύnς ήταν η υποχρέωση από ελληνικής πλευράς για δημιουργία ξεχωριστής εκδοτικής τράπεζας με τnν επωνυμία "Τράπεζα της Ελλάδος". Η νέα αυτή εκδοτική τράπεζα άρχισε Τη λειτουργία της στις 14 Μαΐου του 1928 κάτω από εξαιρετικά καλές συνθήκες.
Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύεται στις 14/05/1928, και η δραχμή εντάσσεται και πάλι στον κανόνα χρυσού-συναλλάγματος στο επίπεδο 1000 γρμ. χρυσού ίσο με 51.212,87 δραχμές. Η σύνδεση της δραχμής με τον χρυσό έγινε μέσο της Αγγλικής λίρας με ισοτιμία : 1 λίρα Αγγλίας = 375 δραχμές.
Η έναρξη των πολεμικών γεγονότων στην Ευρώπη το 1939 δnμιούργησε ανησυχία στην ελληνική αγορά. Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, με την επίθεση της Ιταλίας ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος Θα αρχίσει και για την Ελλάδα. Μπροστά σε ένα δεύτερο κύμα πανικού και αναλήψεων τραπεζικών καταθέσεων, η Τράπεζα της Ελλάδος αναγκάστηκε αυτή τη φορά να δεσμεύσει προσωρινά τις τραπεζικές καταθέσεις.
Η ελληνική πολεμική κινητοποίηση και οι νίκες στα Βουνά της Αλβανίας είχαν όμως και οικονομικό κόστος δυσβάστακτο για τις δυνατότnτες της Χώρας. Στην προσπάθεια αυτή, τη λύση έδωσε η Αγγλία που πρόσφερε οικονομική Βοήθεια, η οποία, μέχρι τη γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1941, έφτασε το ποσό των 45.000.000 λιρών Αγγλίας και 5.000.000 δολαρίων. Τα xρήματα αυτά, σ’ αντίθεση με ό,τι συνέβη με τις συμμαχικές πιστώσεις και τη Χρηματική Βοήθεια του A’ Παγκοσμίου Πολέμου, δόθηκαν άμεσα και έτσι η Ελλάδα μπόρεσε ν αντεπεξέλθει στα έξοδα της πολεμικής κινnτοποίησης.
Τον Απρίλιο του 1941, μαζί με το νέο πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό και το Βασιλιά Γεώργιο Β θα εγκαταλείψουν τnν Αθήνα, φεύγοντας για την Κρήτn και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Κυριάκος Βαρβαρέσσος, ο υποδιοικητής τnς Γεώργιος Μαντζαβίνος και τρεις ανώτεροι υπάλληλοι. Στο διάστnμα της γερμανικής κατοχής Θα αποτελέσουν τnν εκπροσώπησn της ελληνικής εκδοτικής Τράπεζας στο πλευρό της κυβέρνησnς στην Μ. Ανατολή και την Αγγλία.
Από το Φεβρουάριο του 1941, πριν ακόμη από τn γερμανική επίθεση, ο χρυσός τnς Τράπεζας τnς Ελλάδος έχει φυγαδευτεί και αυτός στnν Κρήτη. Κατά την περίοδο της κατοχής οι εxθρικές στρατιωτικές δυνάμεις Θα προβούν σε μια άνευ προηγούμενου οικονομική εκμετάλλευσn τnς χώρας. ‘Ετσι, στnν Τράπεζα τnς Ελλάδος εγκαταστάθnκε Ιταλός και Γερμανός επίτροπος, ενώ η Τράπεζα ήταν υποχρεωμένn να καταβάλλει σε δραxμές οποιοδήποτε ποσό χρειάζονταν τα στρατεύματα κατοχής.
Λόγω του αυξημένου πληθωρισμού συνεχώς Θα μπαίνουν σε κυκλοφορία νέες εκδόσεις, με υψnλότερες ονομαστικές αξίες. Ετσι, στις 20 Δεκεμβρίου του 1942 τέθηκε για πρώτη φορά σε κυκλοφορία χαρτονόμισμα των 10.000 δρx., στις 12 Αυγούστου του 1943 χαρτονόμισμα των 25.000 δρx. και στις 14 Ιανουαρίου του 1944 των 50.000 δρx. Αργότερα η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτn: εκδίδονται χαρτονομίσματα των 100.000, των 500.000 και 1.000.000 δραxμών και ο εκπλnκτικός αυτός ρυθμός συνεxίστηκε.
Η κορύφωσn ήρθε με τα δύο τελευταία "κατοχικά" χαρτονομίσματα των 10 και 100 δισεκατομμυρίων δραxμών που τυπώθηκαν τον Οκτώβριο και τόν Νοέμβριο του 1944, λίγες μόνο μέρες μετά τnν απελευθέρωση.
Μέσα σ’ αυτό το νομισματικό Χάος στη διάρκεια της κατοχής, το χρήμα έχασε - όπως είναι φυσικό - τnv αξία του. Οι περισσότερες συναλλαγές γίνονταν με αντιπραγματισμό, ανταλλάσσοντας δηλαδή προϊόντα με προϊόντα ή με άλλες αξίες εκτός χρήματος.
Λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν, οι τοπικές κρατικές αρχές ή οι τραπεζικές διευθύνσεις θα προσπαθήσουν με πρωτότυπους τρόπους να λύσουν την ανάγκη για χαρτονόμισμα. Tn μεγάλη ποικιλία εκδόσεων της περιόδου του 194 1-44 συμπληρώνουν και χαρτονομίσματα που τυπώθηκαν εκτός Ελλάδας από την εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση κατά τnν περίοδο αυτή, αλλά κυκλοφόρησαν στnν Ελλάδα αμέσως μετά τnν απελευθέρωση.
Οι εκδόσεις αυτές, που xαρακτηρίζονται σαν εκδόσεις "Μέσnς Ανατολής", έχουν τις υπογραφές του Διευθυντή Αριστείδn Λαζαρίδη και του Διοικητή Γεωργίου Μαντζαβίνου και έχουν τnv ιδιαιτερότητα ότι δεν αναφέρουν ημερομnνία έκδοσης. Προφανώς γιατί όταν τυπώνονταν στην Αγγλία ήταν άγνωστο πότε Θα κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα.
Η ανάκαμψn της οικονομίας αργεί αλλά τα πρώτα δύσκολα μεταπολεμικά αυτά χρόνια η ξένη βοήθεια προς την Ελλάδα είναι σημαντικότατη. Η Αγγλία Θα χορηγήσει νέο δάνειο ενώ η Βοήθεια της UNNRA είναι πολυτιμότατη. Στα τέλη του 1946 η Αγγλία, κάτω από την πίεση των προβλημάτων που ο B’ Παγκόσμιος πόλεμος της έχει δημιουργήσει, Θα αναγκαστεί να αναδιπλωθεί πολιτικά από την ανατολική Μεσόγειο και την ηγετική της Θέση στην περιοχή Θα αναλάβουν πια οι Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά τις προσπάθειες, η πορεία προς την σταθεροποίηση της οικονομίας θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα συνεχίσει την πώληση χρυσών λιρών ενώ παράλληλα με πλέγμα διατάξεων Θα προσπαθήσει να αστυνομεύσει την αγορά συναλλάγματος.
Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της Νομισματικής Επιτροπής που έχοντας την έδρα της στην Τράπεζα της Ελλάδος, παρακολουθεί και παρεμβαίνει για την τήρηση της νομισματικής πολιτικής. Η δραχμή στο διάστημα αυτό Θα υποτιμηθεί έναντι των ξένων νομισμάτων, ουσιαστικά πέντε φορές με έμμεσους ή άμεσους τρόπους. Στα 1952 Θα τερματισθεί η βοήθεια του αμερικανικού σχεδίου Marshal. ‘Ηδη από το 1950 η κατάσταση δείχνει κάποια σημεία σταθεροποίησης. Ο εμφύλιος έχει λήξει και η χώρα βρίσκεται τουλάχιστον σε περίοδο nρεμίας. Τα πρώτα όμως μεταπολεμικά Χρόνια θα βρουν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 τη δραχμή να διατηρείται από την Τράπεζα της Ελλάδος σε μια πλασματική ισοτιμία με τα άλλα διεθνή νομίσματα.
‘Ετσι τον Απρίλιο του 1953 θα παρθεί μια επώδυνη αλλά αναγκαία απόφαση από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπάγου, με ευθύνη του υπουργού Συντονισμού Σπύρου Μαρκεζίνη: Στις 9 Απριλίου το πρωί οι ‘Ελληνες θα μάθουν από το ραδιόφωνό τους την υποτίμησn κατά 50% του εθνικού νομίσματος απέναντι στο δολάριο και κατά συνέπεια στα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα. Η υποτίμησn αυτή θα φέρει το δολάριο στις 30 δραxμές. Η ισοτιμία αυτή θα διατηρηθεί για παρά πολλά χρόνια και ίσως η απόφαση αυτή αποτελεί το βασικότερο παράγοντα για την οικονομική ισορροπία των ετών 1953-1972. Η υποτίμηση θα συνδέσει την ισοτιμία της δραxμής με τα διεθνή νομίσματα σύμφωνα με την παγκόσμια οικονομική συνδιάσκεψη του Βreffοn Woods.
Τον Μάιο του 1957 μια πρωτοβουλία έξι Ευρωπαϊκών Χωρών που θα υλοποιηθεί στην Ρώμη, θα είναι η αρχή της ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας, της νέας ευρωπαϊκής προσπάθειας για ανάπτυξη και ειρήνη. Οι έξι Χώρες που πρώτες θα υπογράφουν είναι: Η Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιταλία και Ολλανδία. Ακολούθησε μία περίοδος πρωτοφανούς για την Ελλάδα οικονομικής ανάπτυξης, που συνδυάστηκε με επίσης πρωτοφανή για τη διάρκειά της νομισματική σταθερότητα. Για είκοσι χρόνια, από το 1954 έως το 1973, η Ελλάδα γνώρισε ετήσιους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της τάξεως του 7%, σε συνδυασμό με ρυθμούς πληθωρισμού χαμηλότερους από 4%.
Η δεκαετία του '60 αποτελεί τμήμα της περιόδου 1953-72, κατά την οποία η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με ταχύτατους ρυθμούς, αλλά και διαρθρώθηκε δομικά στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων. Στα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου εγγράφεται το μείζον πολιτικό γεγονός -όπως πια αποδεχόμαστε- της σύνδεσης της χώρας με την Ε.Ο.Κ. στην απόπειρα δημιουργίας κοινής αγοράς, με τη σύναψη σχετικής συνθήκης στα 1962.
Η δεκαετία του '70 βρήκε την ελληνική κοινωνία να κινείται στο ρυθμό της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι οποίοι επιχειρούσαν, μέσω της έντονα επεκτατικής οικονομικής πολιτικής τους, να συγκαλύψουν το ανελεύθερο καθεστώς που είχαν επιβάλει. Χαρακτηριστικό της περιόδου η χωρίς φειδώ χρηματοδότηση ποικίλων οικονομικών δραστηριοτήτων, προκειμένου να εξασφαλιστούν ξένες συνήθως επενδύσεις. Παράλληλα μ' αυτό, η καθιέρωση ενός διεφθαρμένου εξουσιαστικού μοντέλου οικονομικών σχέσεων διαμόρφωσαν εκρηκτικές πληθωριστικές πιέσεις τα πρώτα χρόνια του '70.
Η διεθνής πετρελαϊκή κρίση του 1973 οδηγεί σε γενικευμένη άνοδο των αγαθών και διψήφιο πληθωρισμό, ο οποίος θα καταστεί ενδημικό φαινόμενο στην ελληνική οικονομία για δεκαετίες. Το μεταναστευτικό και το τουριστικό συνάλλαγμα -πρόσκαιρα- μειώθηκε και μαζί τους ελαττώθηκαν οι δημόσιες επενδύσεις. Oι τεράστιες δαπάνες σε βαρύ στρατιωτικό εξοπλισμό σήμαιναν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην κρατική υποδομή, όπως παιδία, υγεία, κ.α., θα περνούσαν σε δεύτερη μοίρα. Οι συνθήκες στο τομέα της εργασίας θα εξελιχτούν ανώμαλα στο δεύτερο μισό της δεκαετίας με αύξηση της ανεργίας, εκτράχυνση των απεργιακών κινητοποιήσεων κτλ.
Η διεθνής κρίση του 1979 και η συνακόλουθη ύφεση εκτόξευσαν εκ νέου τον πληθωρισμό στα ύψη.
Το 1981, έτος αλλαγής του πολιτικού σκηνικού, βρήκε τη χώρα σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού, μείωση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων και οξεία δημοσιονομικά ελλείμματα. Ο μεγάλος αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων που είχε περιέλθει στον έλεγχο του κράτους, "οι προβληματικές" όπως ονομάστηκαν, υπονόμευαν οποιαδήποτε προοπτική οικονομικής εξυγίανσης και ανάπτυξης, ενώ τα χρέη από τα εξωτερικά δάνεια ακύρωναν κάθε οικονομικό σχεδιασμό
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, επιχειρήθηκε η αντιστροφή των δυσμενών δημοσιονομικών τάσεων και η επιβολή μεγαλύτερης νομισματικής πειθαρχίας. Στόχος, για μία ακόμη φορά, η ενσωμάτωση της Ελλάδας στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Ο στόχος αυτός έγινε πραγματικότητα και η δραχμή αποσύρεται και αντικαθίσταται στις αρχές του 2002 με το "ευρώ", την κοινή νομισματική μονάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εδώ να πούμε ότι έξι δισεκατομμύρια δραχμές υπολογίζετε πως κέρδισε ο κρατικός προϋπολογισμός από την απόσυρση της δραχμής, χάρη στην ανακύκλωση των μετάλλων των νομισμάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος η συνολική αξία των κερμάτων που προορίζονταν να αποσυρθούν ανέρχονταν σε 53 δισεκατομμύρια δραχμές.
Κουτσιουρή Γεωργία
Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε την ιστορία των νομισμάτων μας. Πόσοι γνωρίζουμε την ιστορία της χώρας μας μέσα από τα νομίσματα που πέρασαν από τις τσέπες των παππούδων μας και των γονιών μας. Από την απελευθέρωση από τον τούρκικο ζυγό μέχρι σήμερα στο νόμισμα καθρεπτίζεται η πορεία αυτού του πολύπαθου τόπου.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας στις αρχές του 1828 έκανε μια προσπάθεια νομισματικής τακτοποίησης , προσδιορίζοντας όλα τα ξένα νομίσματα που κυκλοφορούσαν σε γρόσια.
Στη Δ' Εθνική συνέλευση που έγινε τον Ιούλιο του 1828 στο Άργος ο Καποδίστριας υπέβαλε το σχέδιο προς έγκριση για την δημιουργία Εθνικού νομίσματος. Το όνομα αυτού « Φοίνικας».
Ένας φοίνικας θα ισοδυναμούσε με ένα γαλλικό φράγκο, το 1/100ό του, το λεπτό με δύο γράνες Μάλτας ενώ προβλέπονταν και πολλαπλάσιά του. Επίσης ένα λεπτό θα ήταν ίσο με ένα Τούρκικο παρά. Με αυτό τον τρόπο καθοριζόταν η σχέση του φοίνικα με τα Ευρωπαϊκά νομίσματα, αλλά και με τα Τουρκικά τα οποία συνέχιζαν να χρησιμοποιούνται στις συναλλαγές. Χρυσά πολλαπλάσια του Φοίνικος θα ήταν η Αθηνά, αξίας 20 φοινίκων, η Ημίσεια Αθηνά, αξίας 10 φοινίκων. Προβλέπονταν, επίσης αργυρά, η Αιγίδα αξίας 5 φοινίκων, η Ημίσεια Αιγίδα αξίας 2,5 φοινίκων και ο Μισός Φοίνικας. Όσον αφορά τα χάλκινα, προτάθηκαν το «λεπτόν», «το «δεύτερον», ίσο με μισό λεπτό και το «πεντάριον», ίσο με 5 λεπτά.
Στη μία όψη του νομίσματος θα εμφανιζόταν ο μυθολογικός φοίνικας με το σήμα του σταυρού πάνω από το κεφάλι του, δεξιά του ηλιακές ακτίνες και η κυκλική επιγραφή «Ελληνική Πολιτεία» και από την άλλη θα έφερε, μεταξύ κλαδιών ελιάς και δάφνης, την κυκλική επιγραφή «Κυβερνήτης Ι. Α. Καποδίστριας» και χρονολογία.
Με τον ερχομό του βασιλιά Όθωνα έχουμε την πρώτη νομισματική μεταρρύθμιση. Με Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου 1833, αντικαθίσταται ο Φοίνικας με την δραχμή. Παράλληλα μεταφέρετε η πρωτεύουσα της Ελλάδας από το Ναύπλιο στην Αθήνα, με σκοπό να τονιστεί η σύνδεση της νέας Ελλάδας με το ένδοξο παρελθών της αρχαιότητας.
Το νέο ελληνικό νομισματικό σύστημα ήταν στη σύλληψη διμεταλλικό, αλλά στην πράξη δεν κυκλοφόρησαν παρά ελάχιστα χρυσά νομίσματα. Η δραχμή άρχισε να επιβάλλεται στις εγχώριες συναλλαγές, καθώς τον Αύγουστο του 1833 απαγορεύτηκε ρητά η αποδοχή τουρκικών νομισμάτων από τα δημόσια ταμεία.
Η δραχμή ορίζετε επίσημο νόμισμα του κράτους στις 08/02/1833. Το νέο αυτό νόμισμα είχε βάρος 4,477 γρμ. από τα οποία τα 4,029 γρμ. ήταν καθαρό ασήμι και τα 0,448 χαλκός. η ισοτιμία της δρχ. ορίστηκε στα 0,895 του γαλλικού χρυσού φράγκου. Οι πρώτες δρχ. και οι υποδιαιρέσεις τους κόπηκαν στην Βαυαρία από μήτρες που κατασκεύασε στο Μόναχο ο Konrad Lange, ο μετέπειτα διευθυντής του Ελληνικού Βασιλικού Νομισματοκοπείου.
Το νομισματικό σύστημα σταδιακά επεκτάθηκε, και το 1841, μετά από πολυετείς προσπάθειες, ιδρύθηκε η Εθνική Τράπεζα με κεφάλαιο 5.000.000 δραχμών και παραχώρηση προνομίου για την έκδοση τραπεζικών γραμματίων στον κομιστή. Πρώτος Διευθυντής διορίστηκε ο Γ. Σταύρου και η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος άρχισε τις εργασίες της τον Ιανουάριο του 1842 προικοδοτημένη με κεφάλαιο 3.402.000 δραχμών.
Εκτός από το Δημόσιο, που γράφτηκε για 1.000 μετοχές των 1.000 δραχμών, από τους πρώτους μετόχους εμφανίζονται ο Ελβετός φιλέλληνας ιππότης Εϋνάρδος και ο Γ. Σταύρου που είχαν και την πρωτοβουλία να επιχειρήσουν ένα παρόμοιο εγχείρημα, και ο Κ. Βράνης, ο βασιλιάς της Βαυαρίας Λουδοβίκος, οι αδελφοί Ρότσιλντ και ο Ν. Ζωσιμάς.
Από το 1867 η Ελλάδα είχε προσχωρήσει τυπικά στο νομισματικό σύστημα της Λατινικής Ένωσης. Το σύστημα αυτό βασιζόταν στον διμεταλλισμό, δηλαδή είχε βάση την ισοτιμία του χρυσού και του αργύρου που ορίσθηκε σε 15,5 προς 1. Έτσι η Ελλάδα αναγκάστηκε να αυξήσει την περιεκτικότητα της δραχμής σε χρυσό κατά 0,29 γρμ. Τα Ευρωπαϊκά νομίσματα των χωρών που συμμετείχαν στην Νομισματική Λατινική Ένωση, είχαν τυπωμένη στην πίσω πλευρά τους την ονομαστική τους αξία σε φράγκα.
Η επανάσταση της Κρήτης το 1868 και ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1877-78 απέτρεψαν την εξέλιξη αυτή, καθώς για μία ακόμη φορά, η Ελλάδα αναγκάστηκε το 1877 να προχωρήσει σε παύση της μεταλλικής μετατρεψιμότητας.
Η Εθνική τράπεζα συνέxιζε τις εκδόσεις της, τυπώνοντας το 1867 χαρτονομίσματα των 10, 25 και 100 δραxμών, που ήταν και τα τελευταία Ελληνικά χαρτονομίσματα με τυπωμένn τη μία μόνο όψη τους. Παράλληλα, στα Χαρτονομίσματα αυτά του 1867 διακρίνεται και η αλλαγή στον Ελληνικό θρόνο με την αντικατάσταση του θυρεού του έκπτωτου Όθωνα με το θυρεό του Γεωργίου Α.
Οι επόμενες εκδόσεις είναι σημαντικές καθώς τα xαρτονομίσματα έχουν πια τυπωμένη και την πίσω τους πλευρά και φέρουν τη σήμανση "N" δίπλα στην αριθμnτική αναγραφή της ονομαστικής τους αξίας. Πρόκειται για τις νέες δραχμές τnς Λατινικής Ένωσης.
Στην δεκαετία του 1870 η Λατινική Ένωση δοκιμάζετε σκληρά, νέα μεταλλεία και αλλαγές στις τιμές χρυσού και αργύρου, έκαναν δύσκολη υπόθεση την διατήρηση της ισοτιμίας για τα δύο μέταλλα. Κρούσματα κερδοσκοπίας εμφανίστηκαν καθώς τα νομίσματα αργυρά ή χρυσά λιώνονταν κατά περίπτωση, όταν η μεταλλική τους αξία γινόταν υψηλότερη της ονομαστικής. Η οικονομική κρίση της Ελλάδας κάτω από τα προβλήματα της Λατινικής Ένωσης και του βάρος των πολλών και μεγάλων δανείων που είχε, οδήγησε στην υποτίμηση της δραχμής το 1892 κατά 42% προς το Γαλλικό φράγκο.
Η παύση της μετατρεψιμότητας διατηρήθηκε για παραπάνω από 30 χρόνια. Μόλις το 1909 μπόρεσε η Ελλάδα να προσχωρήσει πλήρως στον κανόνα χρυσού που είχε υιοθετήσει και η Λατινική Νομισματική Ένωση. Ο κυριότερος λόγος για την αδυναμία αυτή ήταν η αύξηση των δημοσίων δαπανών, τόσο των αμυντικών όσο και των δαπανών υποδομής, που σε μεγάλο βαθμό χρηματοδοτήθηκαν με έκδοση χαρτονομίσματος.
Η απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Ηπείρου από την τουρκική κατοχή, που επετεύχθη κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-78, κατέστησε αναγκαία τη διατήρηση υψηλών αμυντικών δαπανών, καθώς δημιουργήθηκε κατάσταση έντασης με την Τουρκία. Επίσης, δημιούργησε την ανάγκη αύξησης των δημοσίων δαπανών για την ανασυγκρότηση των δύο νέων επαρχιών. Οι αυξημένες δημοσιονομικές ανάγκες δεν επέτρεψαν την επιτυχή επαναφορά της μεταλλικής μετατρεψιμότητας του νομίσματος.
Οι ανάγκες του Κράτους για Χρήμα, που ήταν αυξημένες, καλύπτονταν με δάνεια σε δραxμές, έκδοση ομολογιών που απευθύνονταν στο αποταμιευτικό κοινό και κυρίως δανεισμό σε συνάλλαγμα από το εξωτερικό. Σαν αποτέλεσμα των σοβαρών αναγκών του κράτους σε χρήμα και των δανείων που είχε λάβει, ήρθε πάλι η επιβολή το 1877 της αναγκαστικής κυκλοφορίας του Χαρτονομίσματος, που Θα κρατήσει για σαράντα τρία Χρόνια, μέχρι το 1928 όταν Θα ιδρυθεί η Τράπεζα της Ελλάδος. Με τον τρόπο αυτό το κράτος με την έκδοση ακάλυπτου Χρήματος από την Εθνική Θα ικανοποιήσει ανορθόδοξα τις ανάγκες του για xρήμα με συνεxή "άρρωστα" δάνεια.
Το 1893 η κυβέρνηση Τρικούπη κήρυξε πτώχευση, αρνούμενη να εξυπηρετήσει τα εξωτερικά δάνεια. Μετά την πτώχευση και την ταπεινωτική ήττα της Ελλάδας από την Τουρκία το 1897, ακολούθησε η εγκαθίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου.
Η επιτροπή αυτή, που αντιπροσώπευε τα συμφέροντα των ξένων δανειστών της χώρας, επέβαλε μία μακρά περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής, κάτι που επέτρεψε την ανατίμηση της ισοτιμίας της δραχμής, και την υιοθέτηση του κανόνα χρυσού-συναλλάγματος το 1910
Παρά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η δραχμή παρέμεινε στον κανόνα χρυσού-συναλλάγματος έως και το 1919, με τη βοήθεια και των συναλλαγματικών περιορισμών που γενικεύθηκαν κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1922 η δραxμή θα κλονιστεί και το κράτος, που αναζητούσε χρήματα για να καλύψει τις τεράστιες ανάγκες του, καταφεύγει σ’ έναν πραγματικά πρωτότυπο τρόπο εύρεσnς χρήματος, τον αναγκαστικό δανεισμό του 1922, όταν όλα τα Χαρτονομίσματα που κυκλοφορούσαν κόπηκαν στη μέση.
Το ένα κομμάτι παρέμεινε στον κάτοχο, αντιπροσωπεύοντας τη μισή αναγραφόμενn ονομαστική του αξία. Το δεύτερο δόθηκε στο κράτος μ’ αντάλλαγμα ομολογίες του αναγκαστικού δανείου τnς 25ης Μαρτίου του 1922 που θα εξοφλούνταν από το δημόσιο μέσα στα επόμενα 20 χρόνια με επιτόκιο 6,5 %. Με τον τρόπο αυτό στnν ουσία το κράτος δανείσθηκε απ όλους υποχρεωτικά το μισό ποσό των χαρτονομισμάτων τους. Το συνολικό ποσό του δανεισμού αυτού έφτασε το ένα δισεκατομμύριο πεντακόσια εβδομήντα εκατομμύρια δραxμές.
Για το σύνολο του xαρτονομίσματος που κατ αυτόν τον τρόπο αποσύρθnκε, το κράτος κυκλοφόρησε για τις δικές του ανάγκες, νέο ολόκλnρο xαρτονόμισμα με τnν επισήμανση Νέον, δηλώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ότι η πραγματική του αξία συμφωνούσε με τnν ονομαστική του. Για τις νέες αυτές δραχμές Χρησιμοποιήθnκαν ήδη παλαιοτέρα τυπωμένα χαρτονομίσματα τnς Εθνικής, των ετών 1918 έως 1922.
Το εκδοτικό δικαίωμα που το κράτος παραχώρησε αρxικά στην Εθνική τράπεζα για την έκδοση τραπεζογραμματίων αναφερόταν σε χαρτονομίσματα μεγάλων αξιών, δηλαδή 25 δραxμών και πάνω. Αργότερα το κράτος επέτρεψε την έκδοση Χαρτονομισμάτων μικρότερης αξίας και το 1848 από την Εθνική εκδόθηκε χαρτονόμισμα των 10 δραxμών και από το 1897 άρχισαν εκδόσεις των πέντε δραxμών.
Οι μικρότερες νομισματικές αξίες κυκλοφορούσαν από το ίδιο το κράτος σε μεταλλικό νόμισμα (κέρματα). Κατ’ εξαίρεσn κάτω από ειδικές συνθήκες όταν υπήρξε αδυναμία από το κράτος να κυκλοφορήσει μεταλλικά κέρματα (λόγω κόστους του ίδιου του μετάλλου ή αδυναμία εύρεσής του) το ίδιο το κράτος κυκλοφόρησε χαρτονομίσματα μικρών αξιών (αντί για κέρματα).
Τα χαρτονομίσματα αυτά ονομάστηκαν κερματικά γραμμάτια και οι εκδόσεις τους άρχιζαν από το 1917 και συνεχίζονται μέχρι το 1953.
Ο ουσιαστικός νόμος που καθόριζε την έκδοση των κερματικών γραμματίων του κράτους και που ίσχυε από το 1917 έως το 1953 ήταν ο νόμος 991 του 1917 περί παροχής αδείας προς κοπήν αργυρών κερμάτων και έκδοση κερματικών γραμματίων.
Σύμφωνα με το νόμο αυτόν επιτράπηκε στις περιπτώσεις που δεν ήταν δυνατή η έκδοση αργυρών κερμάτων η απ’ ευθείας έκδοση από το Υπουργείο Οικονομικών χάρτινων κερματικών γραμματίων της μίας και δύο δραxμών. Ο νόμος αυτός με τις αλλαγές που αργότερα επακολούθησαν αποτέλεσε το νομικό πλαίσιο έκδοσης των κερματικών γραμματίων. Από τότε μέχρι το 1953 κατά καιρούς το ίδιο το κράτος θα εκδίδει όταν υπάρχει ανάγκη χάρτινα κέρματα μικρών αξιών: Τα κερματικά γραμμάτια. Εκτεταμένn xρήση τέτοιων κερματικών τραπεζογραμματίων θα γίνει στnν περίοδο 1918 έως 1953 οπότε πλέον δεν θα ξανακυκλοφορήσουν με την οριστική τους αντικατάσταση από μεταλλικά κέρματα.
Aμέσως μετά την πτώση της δικτατορίας του Πάγκαλου (1926) η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας απαιτούσε ριζικές και άμεσες παρεμβάσεις. Σχηματίσθηκε οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ζαΐμη. Καθώς η Ελλάδα, χρειάζεται νέα δάνεια από το εξωτερικό, τίθεται και πάλι υπό την κηδεμονία των πιστωτών της υπό την προεδρεία του Γενικού Γραμματέα της επιτροπής εμπειρογνωμόνων, Avenol, που αυτή τη φορά συστήνουν τη δημιουργία ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας, επιφορτισμένης με τη διατήρηση της νομισματικής σταθερότητας.
Η πρόταση αυτή έγινε δεκτή και στις 15 Σεπτεμβρίου του 1927 με τnν υπογραφή του πρωτοκόλλου της Γενεύης ορίσθηκαν οι όροι κάτω από τους οποίους η Κοινωνία των Εθνών θα έδινε τnν εγγύησή της για τη σύναψη διεθνούς δανείου προς τnν Ελλάδα ύψους 9.000.000 λιρών Αγγλίας. Το δάνειο αυτό θα χρησιμοποιείτο για τη σταθεροποίηση της δραxμής, τnν εκκαθάριση παλαιών διεθνών οφειλών της χώρας και την αποκατάσταση των προσφύγων.
‘Ενας από τους όρους του πρωτοκόλλου της Γενεύnς ήταν η υποχρέωση από ελληνικής πλευράς για δημιουργία ξεχωριστής εκδοτικής τράπεζας με τnν επωνυμία "Τράπεζα της Ελλάδος". Η νέα αυτή εκδοτική τράπεζα άρχισε Τη λειτουργία της στις 14 Μαΐου του 1928 κάτω από εξαιρετικά καλές συνθήκες.
Η Τράπεζα της Ελλάδος ιδρύεται στις 14/05/1928, και η δραχμή εντάσσεται και πάλι στον κανόνα χρυσού-συναλλάγματος στο επίπεδο 1000 γρμ. χρυσού ίσο με 51.212,87 δραχμές. Η σύνδεση της δραχμής με τον χρυσό έγινε μέσο της Αγγλικής λίρας με ισοτιμία : 1 λίρα Αγγλίας = 375 δραχμές.
Η έναρξη των πολεμικών γεγονότων στην Ευρώπη το 1939 δnμιούργησε ανησυχία στην ελληνική αγορά. Στις 28 Οκτωβρίου του 1940, με την επίθεση της Ιταλίας ο B’ Παγκόσμιος Πόλεμος Θα αρχίσει και για την Ελλάδα. Μπροστά σε ένα δεύτερο κύμα πανικού και αναλήψεων τραπεζικών καταθέσεων, η Τράπεζα της Ελλάδος αναγκάστηκε αυτή τη φορά να δεσμεύσει προσωρινά τις τραπεζικές καταθέσεις.
Η ελληνική πολεμική κινητοποίηση και οι νίκες στα Βουνά της Αλβανίας είχαν όμως και οικονομικό κόστος δυσβάστακτο για τις δυνατότnτες της Χώρας. Στην προσπάθεια αυτή, τη λύση έδωσε η Αγγλία που πρόσφερε οικονομική Βοήθεια, η οποία, μέχρι τη γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδας τον Απρίλιο του 1941, έφτασε το ποσό των 45.000.000 λιρών Αγγλίας και 5.000.000 δολαρίων. Τα xρήματα αυτά, σ’ αντίθεση με ό,τι συνέβη με τις συμμαχικές πιστώσεις και τη Χρηματική Βοήθεια του A’ Παγκοσμίου Πολέμου, δόθηκαν άμεσα και έτσι η Ελλάδα μπόρεσε ν αντεπεξέλθει στα έξοδα της πολεμικής κινnτοποίησης.
Τον Απρίλιο του 1941, μαζί με το νέο πρωθυπουργό Εμμανουήλ Τσουδερό και το Βασιλιά Γεώργιο Β θα εγκαταλείψουν τnν Αθήνα, φεύγοντας για την Κρήτn και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Κυριάκος Βαρβαρέσσος, ο υποδιοικητής τnς Γεώργιος Μαντζαβίνος και τρεις ανώτεροι υπάλληλοι. Στο διάστnμα της γερμανικής κατοχής Θα αποτελέσουν τnν εκπροσώπησn της ελληνικής εκδοτικής Τράπεζας στο πλευρό της κυβέρνησnς στην Μ. Ανατολή και την Αγγλία.
Από το Φεβρουάριο του 1941, πριν ακόμη από τn γερμανική επίθεση, ο χρυσός τnς Τράπεζας τnς Ελλάδος έχει φυγαδευτεί και αυτός στnν Κρήτη. Κατά την περίοδο της κατοχής οι εxθρικές στρατιωτικές δυνάμεις Θα προβούν σε μια άνευ προηγούμενου οικονομική εκμετάλλευσn τnς χώρας. ‘Ετσι, στnν Τράπεζα τnς Ελλάδος εγκαταστάθnκε Ιταλός και Γερμανός επίτροπος, ενώ η Τράπεζα ήταν υποχρεωμένn να καταβάλλει σε δραxμές οποιοδήποτε ποσό χρειάζονταν τα στρατεύματα κατοχής.
Λόγω του αυξημένου πληθωρισμού συνεχώς Θα μπαίνουν σε κυκλοφορία νέες εκδόσεις, με υψnλότερες ονομαστικές αξίες. Ετσι, στις 20 Δεκεμβρίου του 1942 τέθηκε για πρώτη φορά σε κυκλοφορία χαρτονόμισμα των 10.000 δρx., στις 12 Αυγούστου του 1943 χαρτονόμισμα των 25.000 δρx. και στις 14 Ιανουαρίου του 1944 των 50.000 δρx. Αργότερα η κατάσταση έγινε ανεξέλεγκτn: εκδίδονται χαρτονομίσματα των 100.000, των 500.000 και 1.000.000 δραxμών και ο εκπλnκτικός αυτός ρυθμός συνεxίστηκε.
Η κορύφωσn ήρθε με τα δύο τελευταία "κατοχικά" χαρτονομίσματα των 10 και 100 δισεκατομμυρίων δραxμών που τυπώθηκαν τον Οκτώβριο και τόν Νοέμβριο του 1944, λίγες μόνο μέρες μετά τnν απελευθέρωση.
Μέσα σ’ αυτό το νομισματικό Χάος στη διάρκεια της κατοχής, το χρήμα έχασε - όπως είναι φυσικό - τnv αξία του. Οι περισσότερες συναλλαγές γίνονταν με αντιπραγματισμό, ανταλλάσσοντας δηλαδή προϊόντα με προϊόντα ή με άλλες αξίες εκτός χρήματος.
Λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν, οι τοπικές κρατικές αρχές ή οι τραπεζικές διευθύνσεις θα προσπαθήσουν με πρωτότυπους τρόπους να λύσουν την ανάγκη για χαρτονόμισμα. Tn μεγάλη ποικιλία εκδόσεων της περιόδου του 194 1-44 συμπληρώνουν και χαρτονομίσματα που τυπώθηκαν εκτός Ελλάδας από την εξόριστη Ελληνική κυβέρνηση κατά τnν περίοδο αυτή, αλλά κυκλοφόρησαν στnν Ελλάδα αμέσως μετά τnν απελευθέρωση.
Οι εκδόσεις αυτές, που xαρακτηρίζονται σαν εκδόσεις "Μέσnς Ανατολής", έχουν τις υπογραφές του Διευθυντή Αριστείδn Λαζαρίδη και του Διοικητή Γεωργίου Μαντζαβίνου και έχουν τnv ιδιαιτερότητα ότι δεν αναφέρουν ημερομnνία έκδοσης. Προφανώς γιατί όταν τυπώνονταν στην Αγγλία ήταν άγνωστο πότε Θα κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα.
Η ανάκαμψn της οικονομίας αργεί αλλά τα πρώτα δύσκολα μεταπολεμικά αυτά χρόνια η ξένη βοήθεια προς την Ελλάδα είναι σημαντικότατη. Η Αγγλία Θα χορηγήσει νέο δάνειο ενώ η Βοήθεια της UNNRA είναι πολυτιμότατη. Στα τέλη του 1946 η Αγγλία, κάτω από την πίεση των προβλημάτων που ο B’ Παγκόσμιος πόλεμος της έχει δημιουργήσει, Θα αναγκαστεί να αναδιπλωθεί πολιτικά από την ανατολική Μεσόγειο και την ηγετική της Θέση στην περιοχή Θα αναλάβουν πια οι Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά τις προσπάθειες, η πορεία προς την σταθεροποίηση της οικονομίας θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα συνεχίσει την πώληση χρυσών λιρών ενώ παράλληλα με πλέγμα διατάξεων Θα προσπαθήσει να αστυνομεύσει την αγορά συναλλάγματος.
Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της Νομισματικής Επιτροπής που έχοντας την έδρα της στην Τράπεζα της Ελλάδος, παρακολουθεί και παρεμβαίνει για την τήρηση της νομισματικής πολιτικής. Η δραχμή στο διάστημα αυτό Θα υποτιμηθεί έναντι των ξένων νομισμάτων, ουσιαστικά πέντε φορές με έμμεσους ή άμεσους τρόπους. Στα 1952 Θα τερματισθεί η βοήθεια του αμερικανικού σχεδίου Marshal. ‘Ηδη από το 1950 η κατάσταση δείχνει κάποια σημεία σταθεροποίησης. Ο εμφύλιος έχει λήξει και η χώρα βρίσκεται τουλάχιστον σε περίοδο nρεμίας. Τα πρώτα όμως μεταπολεμικά Χρόνια θα βρουν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 τη δραχμή να διατηρείται από την Τράπεζα της Ελλάδος σε μια πλασματική ισοτιμία με τα άλλα διεθνή νομίσματα.
‘Ετσι τον Απρίλιο του 1953 θα παρθεί μια επώδυνη αλλά αναγκαία απόφαση από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπάγου, με ευθύνη του υπουργού Συντονισμού Σπύρου Μαρκεζίνη: Στις 9 Απριλίου το πρωί οι ‘Ελληνες θα μάθουν από το ραδιόφωνό τους την υποτίμησn κατά 50% του εθνικού νομίσματος απέναντι στο δολάριο και κατά συνέπεια στα υπόλοιπα διεθνή νομίσματα. Η υποτίμησn αυτή θα φέρει το δολάριο στις 30 δραxμές. Η ισοτιμία αυτή θα διατηρηθεί για παρά πολλά χρόνια και ίσως η απόφαση αυτή αποτελεί το βασικότερο παράγοντα για την οικονομική ισορροπία των ετών 1953-1972. Η υποτίμηση θα συνδέσει την ισοτιμία της δραxμής με τα διεθνή νομίσματα σύμφωνα με την παγκόσμια οικονομική συνδιάσκεψη του Βreffοn Woods.
Τον Μάιο του 1957 μια πρωτοβουλία έξι Ευρωπαϊκών Χωρών που θα υλοποιηθεί στην Ρώμη, θα είναι η αρχή της ευρωπαϊκής οικονομικής κοινότητας, της νέας ευρωπαϊκής προσπάθειας για ανάπτυξη και ειρήνη. Οι έξι Χώρες που πρώτες θα υπογράφουν είναι: Η Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιταλία και Ολλανδία. Ακολούθησε μία περίοδος πρωτοφανούς για την Ελλάδα οικονομικής ανάπτυξης, που συνδυάστηκε με επίσης πρωτοφανή για τη διάρκειά της νομισματική σταθερότητα. Για είκοσι χρόνια, από το 1954 έως το 1973, η Ελλάδα γνώρισε ετήσιους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της τάξεως του 7%, σε συνδυασμό με ρυθμούς πληθωρισμού χαμηλότερους από 4%.
Η δεκαετία του '60 αποτελεί τμήμα της περιόδου 1953-72, κατά την οποία η ελληνική οικονομία αναπτύχθηκε με ταχύτατους ρυθμούς, αλλά και διαρθρώθηκε δομικά στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών και των παγκόσμιων οικονομικών εξελίξεων. Στα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου εγγράφεται το μείζον πολιτικό γεγονός -όπως πια αποδεχόμαστε- της σύνδεσης της χώρας με την Ε.Ο.Κ. στην απόπειρα δημιουργίας κοινής αγοράς, με τη σύναψη σχετικής συνθήκης στα 1962.
Η δεκαετία του '70 βρήκε την ελληνική κοινωνία να κινείται στο ρυθμό της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι οποίοι επιχειρούσαν, μέσω της έντονα επεκτατικής οικονομικής πολιτικής τους, να συγκαλύψουν το ανελεύθερο καθεστώς που είχαν επιβάλει. Χαρακτηριστικό της περιόδου η χωρίς φειδώ χρηματοδότηση ποικίλων οικονομικών δραστηριοτήτων, προκειμένου να εξασφαλιστούν ξένες συνήθως επενδύσεις. Παράλληλα μ' αυτό, η καθιέρωση ενός διεφθαρμένου εξουσιαστικού μοντέλου οικονομικών σχέσεων διαμόρφωσαν εκρηκτικές πληθωριστικές πιέσεις τα πρώτα χρόνια του '70.
Η διεθνής πετρελαϊκή κρίση του 1973 οδηγεί σε γενικευμένη άνοδο των αγαθών και διψήφιο πληθωρισμό, ο οποίος θα καταστεί ενδημικό φαινόμενο στην ελληνική οικονομία για δεκαετίες. Το μεταναστευτικό και το τουριστικό συνάλλαγμα -πρόσκαιρα- μειώθηκε και μαζί τους ελαττώθηκαν οι δημόσιες επενδύσεις. Oι τεράστιες δαπάνες σε βαρύ στρατιωτικό εξοπλισμό σήμαιναν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην κρατική υποδομή, όπως παιδία, υγεία, κ.α., θα περνούσαν σε δεύτερη μοίρα. Οι συνθήκες στο τομέα της εργασίας θα εξελιχτούν ανώμαλα στο δεύτερο μισό της δεκαετίας με αύξηση της ανεργίας, εκτράχυνση των απεργιακών κινητοποιήσεων κτλ.
Η διεθνής κρίση του 1979 και η συνακόλουθη ύφεση εκτόξευσαν εκ νέου τον πληθωρισμό στα ύψη.
Το 1981, έτος αλλαγής του πολιτικού σκηνικού, βρήκε τη χώρα σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού, μείωση του πραγματικού εισοδήματος των εργαζομένων και οξεία δημοσιονομικά ελλείμματα. Ο μεγάλος αριθμός ιδιωτικών επιχειρήσεων που είχε περιέλθει στον έλεγχο του κράτους, "οι προβληματικές" όπως ονομάστηκαν, υπονόμευαν οποιαδήποτε προοπτική οικονομικής εξυγίανσης και ανάπτυξης, ενώ τα χρέη από τα εξωτερικά δάνεια ακύρωναν κάθε οικονομικό σχεδιασμό
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, επιχειρήθηκε η αντιστροφή των δυσμενών δημοσιονομικών τάσεων και η επιβολή μεγαλύτερης νομισματικής πειθαρχίας. Στόχος, για μία ακόμη φορά, η ενσωμάτωση της Ελλάδας στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Ο στόχος αυτός έγινε πραγματικότητα και η δραχμή αποσύρεται και αντικαθίσταται στις αρχές του 2002 με το "ευρώ", την κοινή νομισματική μονάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εδώ να πούμε ότι έξι δισεκατομμύρια δραχμές υπολογίζετε πως κέρδισε ο κρατικός προϋπολογισμός από την απόσυρση της δραχμής, χάρη στην ανακύκλωση των μετάλλων των νομισμάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος η συνολική αξία των κερμάτων που προορίζονταν να αποσυρθούν ανέρχονταν σε 53 δισεκατομμύρια δραχμές.
Κουτσιουρή Γεωργία
ΠΗΓΗ www.kalavrytanet.com
Δείτε εδώ Όλα τα Ελληνικά χαρτονομίσματα σε δραχμές που κυκλοφόρησαν στην Ιστορία από το www.tilestwra.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου