Δυτική Ελλάδα: Κρίσιμη η επίδραση του εδάφους στη θνησιμότητα από καρκίνο στις αγροτικές περιοχές..

Χάρτης της Ελλάδας που δείχνει τους δήμους και τις κοινότητες που μελετήθηκαν, ενώ οι χώροι δειγματοληψίας απεικονίζονται στα σημεία που είναι μαρκαρισμένα με κίτρινα σημάδια.

Η σύσταση του εδάφους αποτελεί έναν κρίσιμο παράγοντα που επηρεάζει άμεσα την ανθρώπινη υγεία, καθώς τα χημικά στοιχεία και μέταλλα που περιέχει μπορούν να μεταφερθούν μέσω του αέρα, του νερού και των τροφίμων που καταναλώνουμε. 

Η έκθεση σε τοξικές ουσίες που περιέχονται στο έδαφος μπορεί να συντελέσει στην ανάπτυξη σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος.

Μια μελέτη από το Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας της Ιατρικής Σχολής και το Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Πατρών ρίχνει φως στην επίδραση των στοιχείων του εδάφους στην υγεία, αναδεικνύοντας τη σημασία της σύστασης του εδάφους για την κατανόηση περιβαλλοντικών κινδύνων και την πρόληψη ασθενειών.

Η μελέτη εξετάζει τη σύνδεση μεταξύ τοξικών στοιχείων στο υπέδαφος και της αυξημένης θνησιμότητας από καρκίνο στις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας, όπου οι επιδράσεις του τρόπου ζωής ή της αστικής ρύπανσης είναι περιορισμένες. Τα ευρήματα υπέδειξαν έντονα ότι τα στοιχεία του ανώτερου εδάφους μπορεί να επηρεάζουν από κοινού τη συχνότητα και τη γεωγραφική κατανομή του καρκίνου.

Όπως εξηγούν οι ερευνητές Αμαλία Κατσιφάρα, Γεώργιος Τσιρογιάννης, Ελένη Σαζάκλη, Ελένη Γελαστοπούλου και Μιχάλης Λεωτσινίδης, στην εισαγωγή της μελέτης τους, η οποία θα δημοσιευθεί τον ερχόμενο μήνα στον 370ο τόμο του επιστημονικού περιοδικού «Chemosphere», «σε καθημερινή βάση, οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε μέταλλα, είτε φυσικής προέλευσης είτε ανθρωπογενούς, μέσω της εισπνοής, της κατανάλωσης τροφίμων και νερού, και της απορρόφησης μέσω του δέρματος.

Το έδαφος μπορεί να αποτελέσει πηγή πρόσληψης μετάλλων και μεταλλοειδών, μέσω και των τριών οδών έκθεσης, άμεσα ή έμμεσα. Ορισμένα μέταλλα, όπως ο χαλκός (Cu), το μαγγάνιο (Mn), ο σίδηρος (Fe) και ο ψευδάργυρος (Zn), είναι απαραίτητα για τις βιολογικές λειτουργίες, άλλα δεν συμμετέχουν σε βιοχημικές και ενζυμικές διεργασίες, ενώ ένα υποσύνολό τους είναι δυνητικά τοξικό ακόμη και σε σχετικά χαμηλές συγκεντρώσεις».

Παραδείγματα τέτοιων τοξικών στοιχείων περιλαμβάνουν το νικέλιο (Ni), τον μόλυβδο (Pb), το βηρύλλιο (Be), το αρσενικό (As) και το κάδμιο (Cd), τα οποία είναι αποδεδειγμένοι καρκινογόνοι παράγοντες για τον άνθρωπο, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC).

Ανάλυση δεδομένων

Η μελέτη βασίστηκε σε ανάλυση δεδομένων από 61 δήμους της Ελλάδας, εστιάζοντας στα έξι βασικά στοιχεία (μέταλλα και μεταλλοειδή) που βρίσκονται στο έδαφος – μαγγάνιο, νικέλιο, μόλυβδο, βηρύλλιο, αρσενικό και κάδμιο. Παρά τη φυσική τους παρουσία, η ανθρώπινη δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει τις συγκεντρώσεις τους σε τοξικά επίπεδα. Οι περιοχές αυτές επιλέχθηκαν λόγω του πληθυσμού τους, ο οποίος δεν ξεπερνούσε τους 20.000 κατοίκους, ώστε να μειωθεί η πιθανότητα επιρροής παραγόντων που σχετίζονται με την αστική ρύπανση ή τις αστικές συνήθειες ζωής. Συγκεντρώθηκαν δείγματα εδάφους και εξετάστηκαν στατιστικά στοιχεία θνησιμότητας από καρκίνο κατά την περίοδο 2000-2015.

Οι συγκεντρώσεις των στοιχείων στο ανώτερο έδαφος σε δείγματα από ελληνικά βοσκοτόπια προέρχονται από το έργο GEMAS (Geochemical Mapping of Agricultural and Grazing land Soil).

Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι ορισμένα τοξικά στοιχεία που βρίσκονται στο έδαφος ενδέχεται να επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία, συντελώντας στην αύξηση της θνησιμότητας από καρκίνο. Μεταξύ 2000 και 2015 καταγράφηκαν συνολικά 18.472 θάνατοι από όλους τους τύπους καρκίνου, εκτός του καρκίνου του δέρματος μη μελανωματικού τύπου, μεταξύ των Ελλήνων στις 61 επιλεγμένες αγροτικές κοινότητες και δήμους. Ο ακαθάριστος δείκτης θνησιμότητας από καρκίνο για αυτή την περίοδο υπολογίστηκε σε 252,8 θανάτους ανά 100.000 ανθρωποέτη για όλες τις ηλικίες.

Η σημασία της έρευνας υπερβαίνει τα γεωγραφικά όρια της αγροτικής Ελλάδας. Η σύνδεση περιβαλλοντικών ρύπων με καρκινογόνες επιδράσεις είναι ένα ζήτημα που αφορά ολόκληρο τον κόσμο. Η επιστημονική βιβλιογραφία έχει ήδη δείξει ότι στοιχεία, όπως το αρσενικό και το κάδμιο, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στομάχου, πνευμόνων και ουροδόχου κύστης.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο εκτιμώμενος δείκτης θνησιμότητας από νεοπλάσματα ήταν 112,3 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού το 2000 (6.848.610 θάνατοι) και αυξήθηκε σε 118,6 θανάτους ανά 100.000 πληθυσμού το 2015 (8.769.997 θάνατοι). Οι θάνατοι από νεοπλάσματα παρέμειναν η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου και ο δείκτης παρουσίασε αύξηση 5,59% (IHME, 2024).

Στην Ελλάδα, ενώ το 2000 υπήρχαν 263,18 θάνατοι από νεοπλάσματα ανά 100.000 πληθυσμού, αυτός ο δείκτης αυξήθηκε κατά 20,68% το 2015, φτάνοντας τους 317,61 θανάτους ανά 100.000 άτομα (IHME, 2024). Σύμφωνα με τα δεδομένα GLOBOCAN για 185 χώρες για το έτος 2020, ένας στους τέσσερις ανθρώπους αναμένεται να αναπτύξει καρκίνο στη διάρκεια της ζωής του, με άνδρες και γυναίκες να έχουν παρόμοια επίπεδα κινδύνου. 

Γράφει η:

Τζώρτζη Νικολέτα

Source: www.ypaithros.gr