30 Ιουλίου: Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου και ο εθνικός διχασμός στα άκρα.

Στις 30 Ιουλίου 1920, ο πολιτικός και εθνικός ηγέτης Ελευθέριος Βενιζέλος γλίτωσε από θαύμα από μια καλά οργανωμένη απόπειρα δολοφονίας που σημειώθηκε στο σταθμό της Λυών στο Παρίσι. 

Το γεγονός αυτό δεν ήταν απλώς ένα χτύπημα κατά ενός ανθρώπου, αλλά ο απόηχος ενός εσωτερικού εμφυλίου που σιγόβραζε στην ελληνική κοινωνία: ο Εθνικός Διχασμός.

✦ Το ιστορικό πλαίσιο

Το 1920, η Ελλάδα βρισκόταν στο απόγειο της Μεγάλης Ιδέας. Ο Βενιζέλος είχε μόλις πετύχει μια μεγάλη διπλωματική νίκη με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, που προσάρτησε σημαντικά εδάφη στη χώρα — μεταξύ αυτών και η Ανατολική Θράκη, η Ίμβρος, η Τένεδος και η Σμύρνη υπό ελληνική διοίκηση. Όμως, στο εσωτερικό, ο διχασμός ανάμεσα στους βενιζελικούς και τους βασιλικούς είχε φτάσει σε εκρηκτικό σημείο.

✦ Η απόπειρα

Καθώς ο Βενιζέλος ετοιμαζόταν να επιστρέψει από τη Γαλλία στην Ελλάδα, δύο βασιλόφρονες αξιωματικοί του ελληνικού στρατού, οι Γεώργιος Κυριάκου και Απόστολος Τσερέπας, αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν πυροβολώντας τον στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών. Ο Βενιζέλος τραυματίστηκε, αλλά επέζησε. Οι δράστες συνελήφθησαν επιτόπου από τις γαλλικές αρχές.

✦ Οι πολιτικές συνέπειες

Η απόπειρα δεν ήταν μόνο σοκαριστική, αλλά και καταστροφική για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα. Αντί να συσπειρώσει τη χώρα γύρω από έναν κοινό εθνικό στόχο, όξυνε ακόμη περισσότερο τα πάθη. Λίγους μήνες αργότερα, ο λαός — κουρασμένος από πολέμους και πολιτικές εντάσεις — καταψήφισε τον Βενιζέλο στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, παρότι μόλις είχε μεγαλώσει την Ελλάδα όσο ποτέ.

Με την ήττα του, ακολούθησε η παλινόρθωση του βασιλιά Κωνσταντίνου, η απόλυση των ικανότερων στρατιωτικών, και η κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν ήταν πια μακριά.

✦ Μια πληγή που δεν έκλεισε εύκολα

Η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου αποτελεί μία από τις πιο τραγικές και συμβολικές στιγμές του Εθνικού Διχασμού. Δεν επρόκειτο απλώς για πολιτική διαφωνία, αλλά για έναν εσωτερικό πόλεμο χωρίς όπλα, ο οποίος όμως είχε δραματικές συνέπειες για την πορεία του ελληνισμού.

Ακόμα και σήμερα, το όνομα του Βενιζέλου, η κληρονομιά του και η σκοτεινή εκείνη ημέρα του Ιουλίου του 1920, θυμίζουν πόσο εύκολα μπορεί η εθνική ενότητα να μετατραπεί σε εθνική καταστροφή όταν ο πολιτικός φανατισμός παραμερίζει τη λογική και την κοινή ευθύνη.

---