Σύντομη ιστορία της Αρχαίας Αιτωλίας..

γράφει ο Αθανάσιος Δημητρούκας

Διακόσιες χιλιάδες άγριοι Γαλάτες φθάσανε μέχρι τα σύνορα της Αιτωλίας και τους Δελφούς.

Έτος 279 π.Χ: Οι Γαλάτες έφθασαν ερχόμενοι από την Κεντρική Ευρώπη. Διακόσιες χιλιάδες άγριοι πολεμιστές λεηλατούσαν και κατέστρεφαν τα πάντα στο πέρασμά τους, ύστερα από αλλεπάλληλες συγκρούσεις με τους Έλληνες, φθάσανε μέχρι τα σύνορα της Αιτωλίας και τους Δελφούς.

Η πορεία των Γαλατών, ένα λουτρό αίματος και βιαιοπραγιών, τερματίστηκε στη θέση Κοκκάλια, ΝΑ του Καρπενησίου, όπου αποδεκατίστηκαν από τους Αιτωλούς, η ονομασία Κοκκάλια δόθηκε από τα χιλιάδες κόκαλα των άθαφτων Γαλατών πολεμιστών.

Οι Αιτωλοί κατά τα επόμενα χρόνια, αύξησαν την επιρροή τους και η Συμπολιτεία επεκτάθηκε βορείως, μέχρι τη Λαμία και τις Θερμοπύλες, δυτικά μέχρι τον Αμβρακικό Κόλπο και ανατολικά μέχρι την Θήβα, ενώ ήλεγχε και τμήμα της δυτικής Πελοποννήσου. Τα χρόνια αυτά ήταν πλήρη συγκρούσεων, κυρίως με τους Μακεδόνες διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που δεν αποδέχονταν την επέκταση της Συμπολιτείας σε εδάφη που επί χρόνια θεωρούσαν δικές τους περιοχές

Οι συγκρούσεις κορυφώθηκαν με την έλευση των Ρωμαίων οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τις διχόνοιες των Ελλήνων τους άφησαν να φθείρονται μεταξύ τους. Η υπολογίσιμη μακεδονική στρατιωτική μηχανή, η οποία μπορούσε ν’ αντιταχθεί στους Ρωμαίους βρέθηκε σε σύγκρουση με τους υπόλοιπους Έλληνες και κυρίως, με τους Αιτωλούς οι οποίοι τελικά συμμάχησαν με τους Ρωμαίους και τους βοήθησαν στη μάχη Κυνός Κεφαλαί το 197 π.Χ. για να νικήσουν τον Φίλιππο τον Ε΄ που πριν από 21 χρόνια, το 216 π.χ., κατέστρεψε ολοκληρωτικά το Θέρμο.

Οι διχόνοιες μεταξύ των Ελλήνων επέτρεψαν στους Ρωμαίους να διεισδύσουν στην Ελλάδα και να υποτάξουν την Αιτωλική Συμπολιτεία το 189 π.Χ και την υπόλοιπη Ελλάδα μέχρι το 146 π.Χ.

Γράφει σχετικά ο Πολύβιος

[…] Αφού στρατοπέδευσαν μπροστά από το ναό του Απόλλωνα (ο Φίλιππος ο Ε΄) άφησε ελεύθερο το στρατό του να λεηλατήσει τα γειτονικά χωριά, να οργώσουν την πεδιάδα των Θερμίων και να διαρπάσουν τα σπίτια του Θέρμου που ήταν γεμάτα, όχι μόνο με στάρι και άλλα τρόφιμα, μα και με σκεύη από τα πιο σπουδαία στην Αιτωλία. Αυτό συνέβαινε επειδή κάθε χρόνο γινόντουσαν εδώ παζάρια και σπουδαία πανηγύρια όπως και αρχαιρεσίες. Στον τόπο αυτόν άφηναν οι Αιτωλοί τα πιο πολυτελή τους υπάρχοντα κατάλληλα για τις υποδοχές και τις προετοιμασίες των εορτών εκτός όμως από τη χρήση πίστευαν ότι εδώ ήταν απολύτως ασφαλισμένα επειδή  κανένας εχθρός ως τότε δεν είχε τολμήσει να εισβάλει σε αυτά τα μέρη που είναι από την φύση τους τόσο προφυλαγμένα, ώστε να είναι η ακρόπολη όλης της Αιτωλίας. Επειδή λοιπόν από παλιά η περιοχή δεν είχε εμπλακεί σε πόλεμο, τα σπίτια ήταν γεμάτα από αγαθά.

[…] Φορτωμένοι λοιπόν, οι στρατιώτες από κάθε λογής λάφυρα διανυκτέρευσαν μπροστά από το χώρο του ναού. Την επόμενη, διάλεξαν τα πιο πολυτελή από τα σκεύη και όσα μπορούσαν να μεταφέρουν, ενώ τα υπόλοιπα τα μάζευαν μπροστά  από τις σκηνές και τους έβαλαν φωτιά. Το ίδιο έκαναν και με τα όπλα που βρισκόντουσαν στις στοές. Τα βαρύτιμα τα κατέβαζαν και τα έπαιρναν, ορισμένα τα αντικαθιστούσαν, ενώ τα υπόλοιπα τα μάζεψαν και τα έκαψαν. Και ήταν αυτά πάνω από δεκαπέντε χιλιάδες. Ως εδώ τα πράγματα ήταν δίκαια και καλά, σύμφωνα με τους νόμους του πολέμου. Δεν ξέρω όμως, τι πρέπει να πω για τα παρακάτω; Με την σκέψη των κακουργημάτων που είχαν διαπράξει οι Αιτωλοί στο Δίο και στη Δωδώνη, οι Μακεδόνες έβαλαν φωτιά στις στοές και κατέστρεψαν τα πολύτιμα αφιερώματα, ορισμένα μάλιστα ήταν κομψοτεχνήματα πολύ μεγάλης αξίας.

Η εξιστόρηση  των γεγονότων του 2ου αιώνα στην Ελλάδα από τον Πολύβιο είναι μία από τις σημαντικότερες πηγές για την ιστορία των Αιτωλών. Ο Πολύβιος γεννήθηκε στη Μεγαλόπολη το 202 π.Χ. και είχε αριστοκρατική καταγωγή. Όπως ο πατέρας του. Λυκόρτας, απέκτησε μεγάλα αξιώματα στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Παρά την φιλορωμαϊκή μάλλον στάση του, μετά την επικράτηση των Ρωμαίων στην μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ. συκοφαντήθηκε από τους αντιπάλους του ως εχθρός των Ρωμαίων και εξορίστηκε το 167 π.Χ. στη Ρώμη, όπου παρέμεινε δεκάξι χρόνια μέχρι το 151 π.Χ.

Σταδιακά ο Πολύβιος έγινε αποδεκτός από τη ρωμαϊκή κοινωνία και εξελίχθηκε σε θαυμαστή της δύναμης και της πειθαρχίας της. Στη Ρώμη συνδέθηκε με τον Σκιπίωνα, τον επονομαζόμενο Αφρικανό και τον ακολούθησε σε πολλές από τις εκστρατείες του, όπως και σε αυτήν της κατάληψης της Κορίνθου το 146 π.Χ. που σήμανε και την οριστική επικράτηση των Ρωμαίων στην Ελλάδα. Το κυριότερο από τα έργα του είναι οι ΄΄Ιστορίαι’’ όπου περιγράφει την ιστορία των Ρωμαίων και των Ελλήνων από το 220  μέχρι το 146 π.Χ. Από το σύνολο των βιβλίων που σώζονται μόνο πέντε και αποσπάσματα από τα υπόλοιπα. Τραυματίσθηκε και πέθανε το 120 π.Χ σε ηλικία 82 ετών, πέφτοντας από το άλογό του.

Οι Αιτωλοί εμφανίζονται από την προϊστορική περίοδο. Στον Όμηρο. Αναφέρονται ότι με τον αρχηγό τους Θόα συμμετείχαν 40 πλοία. Τα χρόνια εκείνα, κατοικούσαν κυρίως κοντά στα παράλια, ενώ κατά την ιστορική περίοδο (μετά το 1100 π.Χ.) αρχίζουν να εγκαθίστανται στο εσωτερικό της Αιτωλίας.

Μέχρι τον Πελοποννησιακό Πόλεμο το (431-404 π.Χ) οι Αιτωλοί δεν συμμετείχαν στα δρώμενα της Ελλάδας, παραμένοντας αποκομμένοι στους ορεινούς οικισμούς τους, με κύρια γεωργο-κτηνοτροφική ενασχόληση. Από την εποχή εκείνη, αναμειγνύονται ενεργά στα ελληνικά πράγματα. Η αίσθηση της κοινή του καταγωγής μετουσιώνεται στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. σε μια κοινή διοικητική οργάνωση που ονομάστηκε ΄΄συμπολιτεία΄΄ ένας θεσμός πρότυπο δημοκρατικής οργάνωσης. Όπου όλοι οι Αιτωλοί είχαν δικαίωμα ψήφου, εκλέγοντας τα πολιτειακά τους όργανα κατά το πρότυπο της Εκκλησίας του Δήμου της Αθήνας.

Το Θέρμο δεν υπήρξε μια πόλη, αλλά το κέντρο της Αιτωλικής συμπολιτείας όπου συγκεντρωνόντουσαν όλοι οι Αιτωλοί δύο φορές τον χρόνο για  να τιμήσουν τους θεούς τους, αλλά και να ψηφίσουν για τα θέματα που αφορούσαν το κοινό τους. Η θέση του Θέρμου ανάμεσα στους ορεινούς ευρυτανικούς όγκους και τις πεδιάδες των παραλίων, ήταν ιδανική, αφενός, γιατί τα γύρω βουνά αποτελούσαν μια φυσική οχύρωση και αφετέρου, χωρικά βρισκόταν στο κέντρο της Αιτωλίας.

Στην πολυαίμακτη ιστορία των επόμενων αιώνων, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα τα οποία σφράγισαν την ιστορία των Αιτωλών ήταν το 279 π. Χ, η απόκρουση της λαίλαπας των Γαλατών (Κέλτες).

Κεντρική φωτογραφία: Θέρμο

Source: agriniostories.gr