Ενημερωθείτε για τα εμβόλια κατά του Covid-19. [της *Αναστασίας Μαργούτα]

Photo source: www.canva.com

Έφθασαν στην χώρα μας τέσσερα διαφορετικά εμβόλια κατά της νόσου COVID-19 και ξεκίνησε ήδη εδώ και μήνες ο εμβολιασμός. Προτεραιότητές του εμβολιαστικού σχεδιασμού με το όνομα χαρακτηριστικό όνομα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» είναι το υγειονομικό προσωπικό, δηλαδή άτομα που μάχονται στην πρώτη γραμμή κατά της πανδημίας, οι ηλικιωμένοι άνω των 80 ετών, τα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες (με υψηλό κίνδυνο βαριάς νόσησης και ενδονοσοκομειακής νοσηλείας) κι έπειτα όλες οι υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες. 

Στόχος είναι να πετύχουμε υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων ατόμων, γεγονός που θα μας επιτρέψει να μιλήσουμε για ανοσία της αγέλης και συνεπώς για επιστροφή στην καθημερινότητα και την κανονικότητα της κοινωνίας, restart στον τουρισμό και την οικονομία.

Πόσα εγκεκριμένα εμβόλια υπάρχουν; Με ποιους μηχανισμούς λειτουργούν;

Αυτή τη στιγμή στην χώρα μας κυκλοφορούν με έγκριση από τον παγκόσμιο και τον ευρωπαϊκό οργανισμό εμβόλια της τεχνολογίας του mRNA και εμβόλια ιϊκού φορέα. Υπάρχουν όμως και άλλες μορφές εμβολίων, τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω.

Εμβόλια mRNA

Ο εν λόγω τύπος εμβολίου περιέχει μέρος των «οδηγιών» από τον ιό που προκαλεί την COVID-19. Αυτό επιτρέπει στα ίδια τα κύτταρα του οργανισμού να παράγουν μία πρωτεΐνη που βρίσκεται μόνο στον συγκεκριμένο ιό.

Το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου αναγνωρίζει ότι η εν λόγω πρωτεΐνη δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στον οργανισμό και ανταποκρίνεται με τη δημιουργία φυσικής άμυνας κατά της λοίμωξης από την COVID-19.

Τα εμβόλια των Pfizer και Moderna είναι εμβόλια «τεχνολογίας» mRNA. Στοχεύουν δηλαδή στο να δώσουν εντολή στα κύτταρά μας να φτιάξουν αυτά το εμβόλιο που θα μας προστατεύσει μέσω ενός μηχανισμού που είναι ο εξής: μόλις δεχτούν την εντολή τα κύτταρά μας θα παραγάγουν την S- πρωτεΐνη του ιού που αποτελεί το αντιγόνο (το ερέθισμα) εναντίον του οποίου στη συνέχεια τα Β-κύτταρα του οργανισμού μας θα φτιάξουν αντισώματα και θα ενεργοποιήσουν τα κυτταροτοξικά Τ-κύτταρα.

Τι είναι όμως το mRNA; Το mRNA είναι ένα νουκλεϊνικό οξύ, ένας «εντολέας» που εισάγει την παραπάνω εντολή στον οργανισμό μας και την παραδίδει στα κύτταρά μας. Φανταστείτε το ως ένα «καλούπι» μέσα στο οποίο τα κύτταρά μας θα τοποθετήσουν τα κατάλληλα βιολογικά υλικά για να φτιάξουν το εκμαγείο του και, αμέσως μετά, αυτό το «καλούπι» θα καταστραφεί. Έτσι δεν θα υπάρξει περίπτωση να δώσει για δεύτερη φορά την ίδια εντολή ούτε και θα είναι δυνατόν να ενσωματωθεί σε οποιοδήποτε κύτταρο του οργανισμού μας, αφού δεν θα υπάρχει.

Για να λειτουργήσει αυτός ο μηχανισμός όμως, έπρεπε να ξεπεραστεί ένα πρόβλημα: το πρόβλημα του να μην αναγνωριστεί αυτό το mRNA από τα αμυντικά μας κύτταρα ως εισβολέας και καταστραφεί πριν φτάσει στα κύτταρά μας για να δώσει την εντολή που μεταφέρει. Η Pfizer προχώρησε στην εξής λύση: κάθε mRNA τοποθετείται σε ένα «περιτύλιγμα» από λιπίδια, ώστε να αποφευχθεί η αναγνώρισή του ως «εχθρού» και να φθάσει σώο στα κύτταρά μας.

Εμβόλια ιϊκού φορέα

Ο εν λόγω τύπος εμβολίου χρησιμοποιεί έναν άλλον, αβλαβή ιό για τη μεταφορά «οδηγιών» από τον ιό που προκαλεί την COVID-19. Έτσι, τα ίδια τα κύτταρα του οργανισμού είναι ικανά να παράγουν την πρωτεΐνη που βρίσκεται μόνο στον ιό της COVID-19. Συνεπώς, το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου αναγνωρίζει ότι η εν λόγω πρωτεΐνη δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στον οργανισμό και ανταποκρίνεται με τη δημιουργία φυσικής άμυνας κατά της λοίμωξης από την COVID-19.

Τα εμβόλια ορισμένων εταιρειών, όπως της AstraZeneka και της Johnson & Johnson ανήκουν στην κατηγορία αυτή.

Η επιλογή όμως αυτή έχει να αντιμετωπίσει ένα άλλο πρόβλημα: αν ο επιλεγμένος αδενοϊός είναι από τους συνήθεις που κυκλοφορούν, μπορεί να είναι «γνωστός» στον οργανισμό και να υπάρχουν ήδη αντισώματα γι΄αυτόν, αντισώματα που θα τον αναγνωρίσουν ως εχθρό και θα τον καταστρέψουν. Γι’ αυτό η μεν AstraZeneka χρησιμοποιεί στέλεχος αδενοϊού που απομόνωσε από χιμπατζή, ενώ οι άλλες εταιρείες χρησιμοποιούν στελέχη αδενοϊού πιο σπάνια από αυτά που συνήθως μας προσβάλλουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα εμβόλια mRNA και ιού-μεταφορέα δεν έχουν ξαναχρησιμοποιηθεί στο παρελθόν. Και μέχρι στιγμής φαίνεται να έχουν χαμηλό κόστος και μπορούν να παραχθούν πολύ γρήγορα, δυνατότητα που τα καθιστά ιδανικά για αντιμετώπιση της πανδημίας.

Αδρανοποιημένα εμβόλια

Μια άλλη κατηγορία εμβολίων κατά του κορονοϊού είναι τα εμβόλια της κλασικής εμβολιαστικής λογικής, δηλαδή τα αδρανοποιημένα. Ο μηχανισμός αυτών των εμβολίων είναι ο εξής: ο ιός αδρανοποιείται εργαστηριακά (καθίσταται ανίκανος να πολλαπλασιαστεί και να προκαλέσει νόσο, ουσιαστικά σχεδόν νεκρώνεται). Το μόνο που μπορεί πλέον να κάνει ο αδρανοποιημένος ιός, όταν εισαχθεί στον οργανισμό είναι να διεγείρει το ανοσοποιητικό μας σύστημα, έτσι ώστε να ενεργοποιηθεί η διαδικασία παραγωγής αντισωμάτων. Στην περίπτωση επομένως αυτών των εμβολίων η «εντολή» είναι η εισαγωγή στον οργανισμό του αδρανοποιημένου στελέχους του ιού. Αυτή ήταν μέχρι πριν από λίγο καιρό η λογική όλων των παραγομένων εμβολίων, και αυτή την έως τώρα γνωστή και μελετημένη «λογική» ακολουθούν οι κινεζικές εταιρείες για να παράγουν τα εμβόλιά τους.

Πρωτεϊνικά εμβόλια

Μια επόμενη κατηγορία εμβολίων κατά του κορονοϊού είναι τα πρωτεϊνικά εμβόλια. Αυτός ο τύπος εμβολίου περιέχει τμήματα μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται μόνο στον συγκεκριμένο ιό.

Σε αυτά τα εμβόλια, λοιπόν, χρησιμοποιείται μόνο η πρωτεΐνη εναντίον της οποίας πρέπει να προκληθεί η παραγωγή αντισωμάτων. Η πρωτεΐνη αυτή ενισχύεται εργαστηριακά ώστε το σκεύασμα να μπορέσει να λειτουργήσει ως εμβόλιο. Σε αυτά τα εμβόλια έχουν προχωρήσει αρκετά οι Sanofi μαζί με την GSK και η Canadian Biotech Medicago με την GSK.

Ποιες οι πιθανές παρενέργειες;

Τα διάφορα εμβόλια που έως τώρα κυκλοφορούν έχουν ορισμένες παρενέργειες που θα αναφέρουμε παρακάτω:

Το αίσθημα πόνου και ευαισθησίας στο χέρι που χορηγήθηκε το εμβόλιο που τείνει να χειροτερεύει περίπου 1-2 ημέρες μετά το εμβόλιο, αίσθημα κόπωσης, πονοκέφαλο, γενικούς πόνους ή ήπια συμπτώματα τύπου γρίπης. Αν και o πυρετός δεν είναι σπάνιος για δύο έως τρεις ημέρες, η υψηλή θερμοκρασία είναι ασυνήθιστη και οφείλουμε να αποκλείσουμε νόσηση από COVID-19 ή άλλη λοίμωξη. Μια ασυνήθιστη παρενέργεια είναι η λεμφαδενοπάθεια. Τα συμπτώματα από τις παρενέργειες συνήθως διαρκούν λιγότερο από μία εβδομάδα. Ήπια συμπτώματα μετά τη πρώτη δόση, δεν αποτελούν αντένδειξη για εμβολιασμό με δεύτερη δόση, που είναι αναγκαία και απαραίτητη συνθήκη για την καλύτερη προστασία έναντι του ιού.

Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στις σπάνιες παρενέργειες για την Ελλάδα που έχουν διερευνηθεί και δηλωθεί έως τώρα επίσημα, είναι οι εξής (στην παρένθεση αναφέρεται η συχνότητα που έχει παρατηρηθεί):

Αναφυλακτικές αντιδράσεις

• Pfizer (0,5/100.000)
• Moderna (1/100.000)

Αρτηριακή θρόμβωση και θρομβοπενία

• AstraZeneca (1/300.000)

Πάρεση προσωπικού νεύρου

• Pfizer (0,3/100.000)
• AstraZeneca (0,3/100.000)

Σύνδρομο Guillen Barre

• AstraZeneca (0,3/100.000)

Αναζωπύρωση ή υποτροπή Έρπητα Ζωστήρα

• Pfizer (0,8/100.000)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Tregoning JS, Brown ES, Cheeseman HM, Flight KE, Higham SL, Lemm NM, Pierce BF, Stirling DC, Wang Z, Pollock KM. Vaccines For COVID19;Clin Exp Immunol.2020 Nov;202(2):162-192

https://ec.europa.eu/info/live-work-travel-eu/coronavirus-response/safe-covid-19-vaccines-europeans/how-do-vaccines-work_el#-covid-19

https://www.consilium.europa.eu/el/infographics/covid-19-mrna-vaccine/

*Αναστασία Μαργούτα Ειδικός Παθολόγος MD, MSc, PhD

Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη και σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), απ’ όπου αποφοίτησε με βαθμό πτυχίου “Λίαν Καλώς”. Διετέλεσε την ειδικότητά της στο Γενικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου», στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ζυρίχης Ελβετίας, καθώς και σε μεγάλα νοσοκομεία του Λονδίνου και του Τορίνο, αποκτώντας τον τίτλο Ιατρικής Ειδικότητας Εσωτερικής Παθολογίας.

Διετέλεσε την υπηρεσία υπαίθρου στο Αγροτικό Ιατρείο Δονούσας Κυκλάδων.

Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ με βαθμό “Άριστα”. Είναι υποψήφια Διδάκτωρ ΑΠΘ.

Γνωρίστε την αρθογράφο

 

Πηγή: www.mednutrition.gr