ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟ ΑΡΓΟΣ

Το Αμφιλοχικό Άργος, τα σωζόμενα ερείπια του οποίου βρίσκονται στη θέση "Καινούριο" στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αμπελακίου, ήταν η πρωτεύουσα του αρχαίου κράτους της Αμφιλοχίας.

 Οι έρευνες των σύγχρονων αρχαιολόγων αναφέρουν πως το Αμφιλοχικό Άργος, οπωσδήποτε, είχε ιδρυθεί σε χρόνους προγενέστερους του 5ου αιώνα π.Χ.

Η πρώτη μεγάλη περίοδος παρακμής του Αμφιλοχικού Άργους καταγράφεται μετά την πτώση του Μυκηναϊκού πολιτισμού.
Κατά τη μυθική παράδοση, το Αμφιλοχικό Άργος ήταν αποικία του Άργους της Πελοποννήσου, που ιδρύθηκε είτε από τον Αμφίλοχο μετά την άλωση του Ιλίου, από Φυγάδες Αργείους υπό τον Αμφίλοχο, γιο του Αμφιάραου, ο οποίος και έδωσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του στην πόλη (θουκυδ. Β' 68. Παυσ. Β' 18,5*. Απολλόδ. Γ' 7,7. Σεφ. Βυζ. εν.λ. «Αμφιλοχίοι») ή από τον Αλκμαίωνα αδερφό του Αμφιλόχου. . που ιδρύθηκε μετά την άλωση του Ιλίου ή από τον αδελφό του Αμφιλόχου Αλκμαίωνα («Έφορος» Στράβ. Ζ' 325 κ. εξ.).

Αμφιλοχικό Άργος. Γενική άποψη του χώρου (αεροφωτογραφία Λ. Κολώνα). - ΔΙΑΖΩΜΑ

Κατ' άλλη άποψη, πιθανώς επειδή η πεδιάδα ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων παραθαλάσσια να καλείτο Αργός και να κατοικήθηκε για πρώτη φορά από κατοίκους της γειτονικής Αμβρακίας, αποικίας των Κορινθίων. Αυτό συμπεραίνεται ίσως και από τη μαρτυρία του Θουκυδίδη σύμφωνα με την οποία, πολλές γενιές μετά την ίδρυση του Αμφιλοχικοϋ Αργούς εγκαταστάθηκαν ο' αυτό και αναμίχτηκαν με τους κατοίκους του, Αμβρακιώτες, που προσκλήθηκαν απ' τους Αμφιλόχους σαν «συγκάτοικοι» για την αντιμετώπιση προφανώς εχθρικού κινδύνου κατά της χώρας.
Απ' τη συνύπαρξη αυτή οι Αργείοι εξελίχθηκαν χρησιμοποιούντες έκτοτε τη Δωρική διάλεκτο, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Αμφιλόχους, - Ηπειρώτες στην καταγωγή - που μνημονεύονται σαν Βάρβαροι ή οαν μη Έλληνες, προφανώς επειδή η διαλεκτός τους ήταν για τους άλλους Έλληνες ακατανόητη. Νωρίς όμως οι νέοι άποικοι έδιωξαν τους παλαιούς κατοίκους της πόλης και έγιναν μόνοι κύριοι αυτής.

Οι Αργείοι τότε έθεσαν τους εαυτούς τους κάτω από την προστασία των Ακαρνάνων και ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων, οι οποίοι έστειλαν ναυτικές δυνάμεις υπό τον Φορμίωνα. Μετά την άφιξη αυτού το Αργός κυριεύτηκε, οι Αμβρακιώτες κάτοικοι του πουλήθηκαν σαν δούλοι και εγκαταστάθηκαν σ 'αυτό Αμφίλοχοι και Ακαρνάνες μαζί, των οποίων οι σχέσεις έγιναν στενότερες.
Πιθανόν τότε να ορίστηκε να συνέρχονται σε κοινό δικαστήριο που έδρευε στις Όλπες (αρχαία πόλη κοντά στη σημερινή Μπούκα, θέση Αγριλοβούνι) για την επίλυση των διαφορών τους (πρβλ. θουκυδ. Γ. 105, 1).
Το καλοκαίρι του 430 π.Χ. οι Αμβρακιώτες βοηθούμενοι από Χάονες και άλλους Βάρβαρους, εισέβαλαν στην Αμφιλοχία και έγιναν κύριοι της υπαίθρου φτάνοντας μέχρι το Αργός. Δεν μπόρεσαν όμως να καταλάβουν την πόλη και επέστρεψαν στην πατρίδα τους. (θουκυδ. Β' 68,9). Το ίδιο επαναλήφθηκε λίγα χρόνια αργότερα το 426 π. Χ.
Οι Αμβρακιώτες εκστράτευοαν εναντίον του Αργούς και κατέλαβαν τις οχυρωμένες Όλπες, όπου οι δυνάμεις τους ενισχύθηκαν απ' το στρατηγό των Λακεδαιμονίων Ευρύλοχο. Τους Ακαρνάνες και Αμφιλόχους έσωσε τότε η επέμβαση του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη στον οποίο ανατέθηκε και η αρχηγία του στρατού. Αυτός νίκησε πρώτα τους ενωμένους αντιπάλους στις Όλπες - όπου σκοτώθηκε ο Ευρύλοχος - και ακολούθως τους Αμβρακιώτες στο στενό της Ιδομένης.

Κατά τον Θουκυδίδη - που περιγράφει τα γεγονότα αυτά λειπτομερώς - θα επιτυγχάνονταν απ' το Δημοσθένη και αυτή η άλωση της ίδιας της Αμβρακίας. Όμως οι Ακαρνάνες και οι Αμφίλοχοι φοβούμενοι τυχόν εγκατάσταση σ' αυτήν των ισχυρών Αθηναίων, υπόγραψαν συμφωνία μετά τη λήξη των εχθροπραξιών με τους Αμβρακιώτες τους οποίους και θεωρούσαν λιγότερο επικίνδυνους γείτονες (πρβλ. θουκυδ. Γ' 114, 3).και επανασυνδέεται με την Αιτωλική Συμμαχία (Πολύβ. ΚΑ' 25, 3 Λίβ.ΧΧΧΧΙΙΙ 3,3 Κ. εξ.).
Συγχρόνως μνημονεύεται λεηλασία της χώρας απ' τον Περσέα. Την ίδια χρονιά επίσης (189 π.Χ.) ο Ρωμαίος ύπατος, Φούλβιος Νοβιλίωρ, μετά την κατάληψη της Αμβρακίας έφτασε μέχρι το Αμφιλοχικό Αργός και στρατοπέδευσε κοντά ο' αυτό. Όμως τελικά άφησε την πόλη και την υπόλοιπη χώρα στους Αιτωλούς - οι οποίοι στο μεταξύ είχαν αποδεχτεί τους όρους ειρήνης των Ρωμαίων - και επέστρεψε στην Αμβρακία. Οι Αργείοι και άλλοι Αμφίλοχοι παρέμειναν στην Αιτωλική Συμμαχία μέχρι το 167 π.Χ. οπότε και αποσκίρτησαν, αφού πιθανώς συγκρότησαν δική τους αυτόνομη πολιτική κοινότητα. (πρβλ. Αιόδ. XXXI 8,6 εκδ. Οιηά.).
Με την ίδρυση της Νικόπολης απ' τον Οκταβιανό Αύγουστο - σε ανάμνηση της νίκης τους το 31 π.Χ. στο Άκτιο - το Αμφιλοχικό Αργός παρακμάζει και ερημώνεται, επειδή οι κάτοικοι του καθώς και άλλων περιοχών της Β. Δ. Ελλάδας μετοίκησαν στη νέα πόλη. (Πάλαι. Ανθολ. Ζ' 553). Παρ' όλα αυτά η πρωτεύουσα των Αμφιλόχων Αργός, μνημονεύεται και από μερικούς μεταγενέστερους συγγραφείς (Πλιν. Ν&τ. Ηίδί IX, 5'Πτολεμ. Γεωργ. Γ' 14, 6).

Η επίθεση των Αμπρακιωτών κατά του Αμφιλοχικού Άργους

Ιδού η περιγραφή από τον Θουκιδίδη της επίθεσης (μετάφραση Ελ Βενιζέλου)

"..Κατά τον ίδιον περίπου καιρόν που το θέρος επλησίαζεν εις το τέλος του, οι Αμπρακιώται, στρατολογήσαντες και πολλούς από τους πέριξ βαρβάρους, εξεστράτευσαν κατά του Αμφιλοχικού Άργους και της λοιπής Αμφιλοχίας. Η προς τους Αργείους έχθρα των ήρχισε δια πρώτην φοράν από την εξής αιτίαν: Ο υιός του Αμφιαράου Αμφίλοχος, επιστρέψας μετά τον Τρωΐκόν πόλεμον εις τα ίδια, και δυσηρεστημένος δια την κατάστασιν που επεκράτει εις το Άργος, ίδρυσεν εις τον Αμπρακικόν κόλπον το Αμφιλοχικόν Άργος (το κράτος της Αμφιλοχίας), δώσας εις τούτο το όνομα της ιδιαιτέρας του πατρίδος. Το Άργος αυτό ήτο η μεγαλυτέρα πόλις της Αμφιλοχίας και είχε τους πλουσιωτέρους κατοίκους. Αλλ' ύστερον από πολλάς γενεάς, οι Αμφιλόχιοι, υπό την πίεσιν ατυχιών, προσεκάλεσαν τους Αμπρακιώτας, οι οποίοι ήσαν όμοροι της Αμφιλοχίας, να συγκατοικήσουν την πόλιν, και εξελληνίσθησαν, προσλαβόντες τότε δια πρώτην φοράν από τους εις το μέσον των εγκατασταθέντας Αμπρακιώτας την γλώσσαν, την οποίαν ομιλούν ακόμη σήμερον, ενώ οι λοιποί κάτοικοι της Αμφιλοχίας είναι βάρβαροι. Μετά καιρόν, οι Αμπρακιώται εξεδίωξαν τους συνοίκους των Αργείους και εκράτησαν μόνοι την πόλιν. Αλλ' οι εκδιωχθέντες έθεσαν τότε εαυτούς υπό την προστασίαν των Ακαρνάνων, και από κοινού με αυτούς προσεκάλεσαν και τους Αθηναίους, οι οποίοι τους έστειλαν τον στρατηγόν Φορμίωνα με τριάντα πλοία, μετά την άφιξιν του οποίου εκυρίευσαν εξ εφόδου το Άργος, επώλησαν τους Αμπρακιώτας κατοίκους του ως δούλους, και εγκατεστάθησαν εις αυτό, Αμφιλόχιοι και Ακαρνάνες από κοινού. Κατόπιν του γεγονότος τούτου, ήρχισεν η μεταξύ Αθηναίων και Ακαρνάνων συμμαχία. Η έχθρα λοιπόν των Αμπρακιωτών εναντίον των Αργείων χρονολογείται από την εποχήν που επωλήθησαν ως δούλοι. Βραδύτερον, διαρκούντος του πολέμου, ενήργησαν την εκστρατείαν αυτήν από κοινού με τους Χάονας και μερικούς άλλους από τους πλησιοχώρους βαρβάρους, και προελάσαντες μέχρι του Άργους, έγιναν κύριοι της υπαίθρου χώρας. Αλλ' επειδή δεν ημπόρεσαν να κυριεύσουν την πόλιν, μολονότι επετέθησαν κατ' αυτής, απεσύρθησαν οίκαδε, και αι διάφοροι φυλαί, αι οποίαι απετέλουν την εκστρατείαν, διελύθησαν. Αυτά υπήρξαν τα γεγονότα του θέρους τούτου."