links

ΚΑΙΡΟΣ

ΚΕΡΑΜΙΔΙ ΒΑΛΤΟΥ Καιρός

Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2017

Φιλιάτες, 22 Σεπτεμβρίου 1944

https://galanoleykoblog.files.wordpress.com/2017/09/046a4-mihas.jpg?w=600&h=261

Η απελευθέρωση των Φιλιατών, 22-9-1944

Στις 3 Σεπτεμβρίου, αντάρτες του ΕΔΕΣ εδραιώθηκαν στον ορεινό όγκο ανάμεσα στα χωριά Παραπόταμος και Ρίζιανη [1] και σε ενέδρα που πραγματοποίησαν προκάλεσαν μερικές απώλειες σε φάλαγγα οχημάτων που συνόδευαν Γερμανοί στρατιώτες και Τσάμηδες ένοπλοι [2].

Ακολούθησε στις 17 Σεπτεμβρίου η δεύτερη μάχη της Μενίνας – Τσούκας, η οποία ενδιάμεσα είχε ανακαταληφθεί από τις γερμανικές δυνάμεις. Κατά τη μάχη, οι Τσάμηδες δοσίλογοι πολέμησαν για άλλη μια φορά στο πλευρό των στρατευμάτων Κατοχής.

Η σύγκρουση δεν είχε τη σφοδρότητα της πρώτης, επέφερε όμως απώλειες τεσσάρων νεκρών και οκτώ τραυματιών στον ΕΔΕΣ [3] και 15 νεκρών, δύο τραυματιών και τριών αγνοούμενων [4] στους Γερμανούς και τους Τσάμηδες συμπολεμιστές τους.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 21 Σεπτεμβρίου, οι γερμανικές δυνάμεις αποχώρησαν από την Μενίνα. Την επόμενη ημέρα απελευθερώθηκαν οι Φιλιάτες, ύστερα από σύντομη μάχη ανάμεσα στον ΕΔΕΣ και τους εναπομείναντες Τσάμηδες πολιτοφύλακες, που είχαν αναλάβει εξολοκλήρου την άμυνα της κωμόπολης, μετά την αποχώρηση της γερμανικής φρουράς [5] και ακολούθως η Ηγουμενίτσα [6].

[1] Χωριά με αλβανική πλειοψηφία ήδη από την προπολεμική περίοδο. Μάλιστα, ο Παραπόταμος ήταν πατρίδα των υψηλόβαθμων στελεχών της Keshilla, Μπίτο Τάχο, Νταμίν και Ναζίφ Βέσελι (βλ. Λάμπρου, 1949, σ. 10 – 23).
[2] Χούτας, 1961, σ. 583. Σύμφωνα με την πηγή καταστράφηκαν τρία οχήματα ενώ σκοτώθηκαν δύο Γερμανοί και πέντε Τσάμηδες.
[3] Μυριδάκης, 1976, Β’, σ. 209.
[4] Μάγερ, 2009, Β’, σ. 257.
[5] Manta, σ. 10.
[6] Μάγερ, 2009, Β’, σ. 260.

Δημοσιεύματα για την Απελευθέρωση του 1944
Στο 1ο φύλλο (της 1/12/1944) της εφημερίδα ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ, που εκδόθηκε στο Φιλιάτι το ’44 για λίγα φύλλα. με την επιμέλεια του Γιώργου Βουγίδη, γράφτηκε:
«Πέφτει το βάρβαρο λάβαρο και υψώνεται πάλι η γαλανόλευκος. Ρίγη συγκινήσεως συγκλονίζουν λευτερωτάς και λυτρωμένους. Κοντά με το Γερμανό τύραννο φεύγει κι ο Μπέης, ο Αγάς, ο τσανταρμάς. 22 Σεπτέμβρη μέρα Παρασκευή: οι πρώτες του ήλιου αχτίνες χαιρετίζουν το Φιλιάτι λευτερωμένο. Μέρα ιστορική για τον τόπο! Το Φιλιάτι η μαρτυρική πρωτεύουσά μας, που τόσα δοκίμασε δεινά στην τετράχρονη σκλαβιά κάτω απ’ του Ιταλού την έκφυλη τυραννία, κατ’ απ’ του Γερμανού την απαίσια μπότα και προ πάντων κατ’ απ’ του Μουσουλμάνου-στενού συνεργάτη του καταχτητή- την αγριότητα και θηριωδία, λούζεται τώρα στης λευτεριάς τα νάματα. Τιμή και δόξα στους ήρωες λευτερωτές… Λευτερωτές της θρυλικής μας πόλης στάθηκαν τα ίδια τα παιδιά της λεβεντόπαιδα απ’ το Μαλούνι, τον Άη- Νικόλα, τους Αγίους Πάντες, το Ξέχωρο, την Κεραμίτσα κι απ’ τ’ άλλα τα χωριά, που μήνες τώρα μέσα στην ηρωική τους ψυχή γιγάντωνε ο πόθος κι η λαχτάρα για το πιο μεγάλο του τόπου λυτρωμό!!… 22 Σεπτέμβρη μέρα Παρασκευή τα παλικάρια του δευτέρου τάγματος του 26ου Συντάγματος Φιλιατών με αρχηγό τον ήρωα διοικητή τους μόνιμο υπολοχαγό κ. Θεόδωρο Βήττο έπειτα από δεκαήμερη πάλη και πολιορκία, έμπαιναν τώρα νικητές στεφανωμένοι στη θρυλική πρωτεύουσα. Το βάρβαρο λάβαρο με τον αγκυλωτό έχει πέσει. Στη θέση του υψώνεται και πάλι η κυανόλευκη: Σύμβολο της πίστης του λαού μας και μήνυμα της λευτεριάς! Ρίγη συγκίνησης σε διαδοχικά μεγάλα ρεύματα συγκλονίζουν το είναι αλευτέρωτων και λευτερωμένων. Δάκρυα χαράς αυλακώνουν τα πρόσωπα όλων μας!.. Το Φιλιάτι λευτερωμένο απ’ τη διπλή σκλαβιά. Τρίβει ο κόσμος τα μάτια του γιατί ακόμα δεν μπορεί να νοιώσει σ’ όλη του την έκταση το μεγαλείο του ιστορικού γεγονότος! Με πατριωτική περηφάνια παρακολουθεί τους λεβέντες μας και δεν βρίσκει τρόπους πως καλύτερα να εκδηλώσει την ευγνωμοσύνη κι εκτίμησή του. Χριστός Ανέστη αδέρφια! Χριστός Ανέστη!! Και της χαράς τα δάκρυα κυλούνε τώρα σε μεγάλες σταγόνες. Ο μαύρος τύραννος …ο Γερμανός- έφυγε τσακισμένος. Ήταν επόμενο! Έφυγε όμως κοντά του κι ο μπέης, ο αγάς, ο τσαντριμάς. Το συμπύκνωμα κι η εκδήλωση της μαύρης σκλαβιάς, που τόσα και τόσα στοίχισε στο τόπο θύματα, που τόσες και τόσες επισώρευσε συμφορές!.. Κατάρα κι ανάθεμα στους δολοφόνους!! Η σκιά των θυμάτων σαν εφιάλτης θα στέκει πάντα στο κεφάλι τους πάνω. Του Λαού η κατάρα και τ’ αναθέματα θα τους συνοδεύουνε πάντα όπου κι αν σταθούν!! Έσπειραν μίσος και θέρισαν συμφορά. Του Λαού η οργή σα θύελλα ξέσπασ’ απάνω τους, της δικαιοσύνης εκδήλωση, του κακού εκδικήτρια!.. Να το μεγάλο ιστορικό για τον τόπο γεγονός. Θα νοιώσει ο Λαός μας πλέρια τη λευτεριά του!.. Τιμή και δόξα στους ήρωες λευτερωτές!! Ας είναι περήφανοι, γιατί πιστά εκτελέσανε προς την πατρίδα το καθήκον!! Ο Λαός μπροστά τους υποκλίνεται. Και η πατρίδα θα τους ευγνωμονεί πάντοτε!! Κι όσοι στο στίβο του τίμιου αυτού αγώνα για την πατρίδα και λευτεριά μας πέσανε θεία είναι η δάφνη που τους στεφανώνει!! Μια φορά κανείς πεθαίνει!!»

ΤΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΑΙ ΗΜΕΡΑΙ ΤΗΣ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΟΝ 4ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΡΟ ΑΥΤΗΣ

(Απόσπασμα από σχόλιο του Γιώργου Βουγίδη, στην ίδια εφημερίδα)
« ..Εις την Παραμυθιάν, την Πάργαν, την Ηγουμενίτσαν και τους Φιλιάτες κυματίζει και πάλιν υπερηφάνως η Ελληνική σημαία και ελευθερωταί αντάρται των Εθνικών Ομάδων και ελευθερωθείς Λαός, λησμονών την μέλαιναν χθές αλληλοασπάζονται εν δακρύοις χαράς, πανηγυρίζοντες το μέγα γεγονός της Αναστάσεως της Πατρίδος. Από τον παλλαϊκον αυτόν συναγερμόν λάμπουν απουσιάζοντες οι μουσουλμάνοι. Ο λόγος της απουσίας τους ευνόητος. Πως ήτο δυνατόν να ήσαν παρόντες εις την Ανάστασην της Ελλάδος εκείνοι που δημιούργησαν εις τον τόπον μας την τετραετίαν των Μεγάλων Παθών της; … Εις την επαρχίαν Φιλιατών και Παραμυθίας τας περισσότερας ωμότητας και εγκλήματα διέπραξε το ένοπλο σώμα της τοπικής Ασφάλειας. Τεθέν υπό τας διαταγάς των πρωτοστατούντων εν τη Τσαμουργιά καθ’ όλην την πολεμική περίοδο εις την ανθελληνική πολιτικήν της Μειονότητας Νουρή και Μαζάρ βέηδων, συνελάμβανε τους χριστιανούς, τη σιωπηρά ενοχή των κατακτητών, εκ πολιτικής σκοπιμότητος εθέρμαινον τον μισελληνισμόν των Μουσουλμάνων και εξηφάνιζων αυτούς νύκτωρ δια πυρός και σιδήρου. Το ως άνω σώμα έφερε επι του πηλικίου το Αλβανικόν εθνόσημον και επι του αριστερού βραχίονος ταινίαν εναγράφουσαν αλβανιστί την φράσιν «εθελοντικον σώμα Εθνικής Ασφαλείας» Αι Ελληνικαί αρχαί εις την Τσαμουργιάν γενικών δεν υπήρχον. Είχον καταλυθή άμα τη εισόδω του Κατακτητού υπό των επαναστατησάντων Μουσουλμάνων, κηρυξάντων πανηγυρικώτατα την προσάρτησιν της Τσαμουργιάς εις την Αλβανίαν. Εις το κέντρο της αγοράς, το Τζαμί, την Δημαρχίαν και λοιπάς δημοτικάς και πολιτικάς αρχάς, εκυμάτιζε επισήμως η σημαία του όμορου κράτους. Γενικώς η πολις των Φιλιατών, περί ης ιδιαιτέρως ο λόγος, απέβαλεν την ελληνικήν της όψιν. Παντού άσπρο φέσι και αλβανικαί επιγραφαί εις τα καταστήματα και τα γραφεία. Παν ότι ενεθύμιζε την ελληνικότητα της πόλεως κατεστρέφετο. Κι από τους τοίχους ακόμη απηλείφθησαν τα ελληνικά χρώματα. Ότε ολίγον μετά την είσοδον των Ιταλογερμανών εις την Ελλάδα, διατάχθησαν αι ελληνικαί αρχαί να επανέλθουν εις τας θέσεις των οι επανελθόντες εις Φιλιάτες και γενικώς εις την περιοχήν της Νομαρχίας Θεσπρωτίας δημόσιοι υπάλληλοι μυρίας εγνώρισαν δοκιμασίας. Ενεπτύσθησαν εν μέση αγορά και ελιθοβολίθησαν ως ανεπιθύμητοι. Η μήνις των Μουσουλμάνων εναντίον των εκπροσώπων αυτών του Ελληνικού Κράτους έφθασε μέχρι δολοφονίας, με τον αντικειμενικόν σκοπόν να τους υποχρεώσουν να απομακρυνθούν, πράγμα το οποίον και επέτυχον μετά την άνανδρον δολοφονίαν εν Ηγουμενίτση του Νομάρχου Θεσπρωτίας Γεώργιου Βασιλάκου. Πιστεύσαντες οι Μουσουλμάνοι της Τσαμουριάς πεισμόνως και τυφλώς εις την νίκην του Άξονος και εμπεποτισμένοι από αχαλίνωτον μισελληνισμόν και προσδεδεμένοι από κλασσικήν οκνηρίαν και οπισθοδρομικότητα εις τον φεουδαρχισμόν (αγαλίκι), τον οποίον εξήσκουν πιεστικώτατα από εκατοντάδων ετών εις βάρος των χριστιανών και των περιουσιών των, ουδέ προς στιγμήν ανελογίσθησαν ότι δια των ενεργειών των αυτών, λαμβάνοντες τα όπλα εναντίον της Πατρίδος των προς όφελος ξένης τοιαύτης, περιέπιπτον εις τα βαρύτερα των αδικημάτων και ότι, εις μεταστροφήν των πραγμάτων, θα έδιδον ασφαλώς λόγον εις την δικαιοσύνην. …Έβλεπον φεύγοντες πανικόβλητοι προς την Αλβανίαν, εν τω προσώπο των ελευθερωτών ανταρτών μας, σπαθοφορούσαν και εκδικήτριαν την Ελλάδα. Εβλεπον φεύγοντες δρομέως κινούμενα τα οστά των αθώων θυμάτων των έτοιμα να επιπέσουν επί των αθλίων κεφαλών των, δίκην ροπάλων. Έβλεπον νοερώς να βοά όπισθέν των ο χείμαρρος των χριστιανικών αιμάτων, που έχυσαν απλήστως και έφευγον ταχύ τω βήματι τρέμοντες τον εκ πνιγμού θάνατον. Αργά, πολύ αργά ηννόησαν τον κακό δρόμο που ηκολούθησαν. Ουδείς όμως τους πταίει. Εν τη αυτοεξορία των δεν έχουν η να αιτιούνται εαυτούς και μόνον εαυτούς. Όσον αφορά ημάς τους χριστιανούς Τσάμηδες και την Ελλάδα, η εθελουσία απομάκρυνσίς των λογίζεται δώρον Θεού, καθότι απηλάγημεν δια παντός ενός ύπουλου και άσπονδου εσωτερικού εχθρού.»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

NEXT PAGE