links

ΚΑΙΡΟΣ

ΚΕΡΑΜΙΔΙ ΒΑΛΤΟΥ Καιρός

Τετάρτη 26 Απριλίου 2017

Τσερνομπίλ, 26 Απριλίου 1986: Τι οδήγησε στο μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα όλων των εποχών [video-pics]

 

Τριάντα χρόνια μετά το ατύχημα στο Τσερνομπίλ έχει το θλιβερό προνόμιο να είναι το μόνο που έφθασε στο επίπεδο 7, το υψηλότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σε πυρηνικό σταθμό

26 Απριλίου 1986. 
Τα ειδικά όργανα ατμοσφαιρικών μετρήσεων αρχικά σε χώρες της Σκανδιναβίας καταγράφουν ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας. Σε ένα σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας στην ανατολική ακτή της Σουηδίας, στο Φόρσμαρκ, τα ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά που έδειχναν οι δείκτες έκαναν την διοίκηση να εκκενώσει τον σταθμό.
Σύντομα όμως κατάλαβαν, όπως και στο Όσλο της Νορβηγίας όπου οι μετρητές είχαν «σπάσει τα κοντέρ» και κατέγραφαν τιμές ραδιενέργειας 50 φορές πάνω από τις κανονικές, ότι για την πηγή του προβλήματος έπρεπε να ψάξουν στον ανατολικό γείτονα τους.
 
 
Κάτω από την διεθνή κατακραυγή για την σιωπή της η Μόσχα θα παραδεχθεί τελικά μέσα από μία λακωνική ανακοίνωση ότι στον πυρηνικό σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας του Τσερνομπίλ υπήρξε σοβαρό ατύχημα. Ο σταθμός του Τσερνομπίλ στηρίζοντας σε τέσσερις αντιδραστήρες «RBMK- 1000», οι οποίοι χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη σχάσιμο ουράνιο υπό την μορφή ράβδων μέσα σε πλάκες γραφίτη. Η αλυσιδωτή αντίδραση από την σχάση του ραδιενεργού καυσίμου εκλύει τεράστια ποσά θερμότητας που εξατμίζουν το νερό και οι ατμοί που απελευθερώνονται θέτουν σε κίνηση τουρμπίνες, οι οποίες παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Το όλο σύστημα ψύχεται με νερό και ελέγχεται ηλεκτρονικά.

Δυτικοί κύκλοι είχαν εκφράσει από χρόνια την ανησυχία τους για τον συγκεκριμένο σταθμό που λειτουργούσε από το 1972 όμως αρκετοί θεωρούσαν ότι ήταν ένα ακόμη κεφάλαιο στην αντιπαράθεση Δύσης – Ανατολής στα πλαίσια του ψυχρού πολέμου. Δύο μήνες πριν το δυστύχημα το περιοδικό «Σοβιετική Ζωή» προσπαθεί να καθησυχάσει εμφανίζοντας το Τσερνομπιλ ως πρότυπο ασφάλειας:
«Οι τεράστιοι αντιδραστήρες είναι τοποθετημένοι μέσα σε τσιμεντένια σιλό και έχουν συστήματα περιβαλλοντικής προστασίας. Ακόμη και αν συμβεί το απίθανο, ο αυτόματος έλεγχος και τα συστήματα ασφαλείας θα σταματήσουν τη λειτουργία των αντιδραστήρων μέσα σε λίγα λεπτά».

Η «Σοβιετική Ζωή» δεν έλεγε ψέμματα αυτό όμως που δεν είχε υπολογίσει είναι ότι όλα τα παραπάνω τα χειρίζονταν άνθρωποι οι οποίοι στην προσπάθεια τους να δοκιμάσουν τις αντοχές του σταθμού μπορούσαν να ανατρέψουν όλους τους κανόνες ασφαλείας.
Όλα ξεκίνησαν από το μεσημέρι της 25ης Απριλίου, όταν επιστήμονες και τεχνικοί ξεκινούν ένα σημαντικό πείραμα στον τέταρτο αντιδραστήρα του σταθμού. Στόχος του πειράματος είναι να ελεγχθεί η λειτουργία των ατμοστρόβιλων παραγωγής ηλεκτρισμού μετά τη διακοπή παροχής ατμού.

Γύρω στη 1 μ.μ., οι τεχνικοί μειώνουν την ισχύ του αντιδραστήρα από τα 1.000 στα 500 μεγαβάτ και κλείνουν τον έναν από τους δύο ατμοστρόβιλους. Μία ώρα αργότερα, κατά παράβαση των ισχυόντων κανονισμών, θέτουν εκτός λειτουργίας το εφεδρικό σύστημα ψύξης του αντιδραστήρα, τυχόν ενεργοποίηση του οποίου θα παρεμπόδιζε τη διεξαγωγή του πειράματος.

Η αυθαίρετη αυτή ενέργεια πρέπει να αποδοθεί στη βιασύνη του προσωπικού να ολοκληρώσει το πείραμα προτού κλείσει ο αντιδραστήρας για την προβλεπόμενη συντήρησή του στα τέλη του μήνα. Εκείνη τη στιγμή όμως παρουσιάζεται απροσδόκητη ζήτηση ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο και η διοίκηση του σταθμού που δεν έχει ενημερωθεί για την πρωτοβουλία του τεχνικού προσωπικού, ζητεί από τους χειριστές τους αντιδραστήρα να συνεχίσουν να τροφοδοτούν με ενέργεια το δίκτυο. Οι τελευταίοι υπακούουν και αναγκάζονται να περιμένουν μέχρι τις 11 το βράδυ, όταν η ζήτηση του δικτύου επανέρχεται σε φυσιολογικά όρια, για να συνεχίσουν το πείραμα.

Αρχικά προσπαθούν να μειώσουν την ισχύ του αντιδραστήρα στα 200 μεγαβάτ, αλλά, καθώς βιάστηκαν να θέσουν εκτός λειτουργίας τον ρυθμιστή ισχύος βλέπουν την ισχύ να πέφτει στο 1 μεγαβατ και χάνουν άλλες δύο ώρες μέχρι να την ανεβάσουν και πάλι στο επιθυμητό επίπεδο. Προκειμένου να εμποδίσουν το αυτόματο κλείσιμο του αντιδραστήρα από τα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας, σηκώνουν τις 207 από τις 215 ράβδους γραφίτη που μετριάζουν την σχάση του ουρανίου, παραβιάζοντας κατάφωρα τους κανονισμούς ασφαλείας που προβλέπουν ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει να βρίσκονται σε λειτουργία τουλάχιστον 30 ράβδοι.
Ακόμα χειρότερα θέτουν εκτός λειτουργίας το αυτόματο σύστημα που έχει αποστολή να σταματήσει τον αντιδραστήρα στην περίπτωση που τεθεί εκτός λειτουργίας και ο δεύτερος ατμοστρόβιλος.
Θέλοντας να αυξήσουν την παραγωγή ατμού, οι χειριστές ενεργοποιούν και τις οκτώ διαθέσιμες αντλίες, ξεπερνώντας το ανώτατο επιτρεπτό όριο ροής. Η ασύνετη αυτή επιλογή δημιουργεί υπερπίεση την οποία προσπαθούν να αντιμετωπίσουν ανοίγοντας τις βαλβίδες. Αλλά αντί να υπάρξει βελτίωση, η κατάσταση επιδεινώνεται.
"Έπειτα από αρκετά λεπτά μάταιων προσπαθειών, οι χειριστές κάνουν το τελευταίο λάθος σ' αυτή την τραγική αλυσίδα απερισκεψίας, απενεργοποιώντας το αυτόματο σύστημα που θα απενεργοποιούσε τον αντιδραστήρα σε περίπτωση παρατεταμένης υπερπίεσης. 

Είναι ήδη 1 π.μ. της 26ης Απριλίου όταν ο επιθεωρητής βάρδιας διατάζει επείγουσα επανεισαγωγή όλων των ρυθμιστικών ράβδων προκειμένου να σταματήσει η αλυσιδωτή αντίδραση. Είναι όμως πλέον πολύ αργά:
Οι περισσότεροι ράβδοι αρνούνται να συμμορφωθούν, είτε λόγω θερμικής παραμόρφωσης είτε γιατί εμποδίζονται από κυματισμούς του νερού που προκαλούνται από τον υψηλής πίεσης ατμό. Μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα η ισχύς του αντιδραστήρα εκτοξεύεται από τα 200 στα 540 μεγαβάτ, ένδειξη ότι η αλυσιδωτή αντίδραση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο.


 
Το αναπόδραστο αποτέλεσμα, μία τρομακτική έκρηξη από τον αφηνιασμένο ατμό που αναζητεί διέξοδο, σκοτώνει επί τόπου δύο τεχνικούς, καταστρέφει ολοσχερώς την οροφή της αίθουσας και απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα ραδιενεργά σωματίδια και υδρογόνο το οποίο εκρήγνυται με τη σειρά του, προκαλώντας μία μεγάλη πυρκαγιά στην καρδιά του αντιδραστήρα και 30 μικρότερες στη γύρω περιοχή. Το καύσιμο ουράνιο διασπάται σε μικροσκοπικά τεμάχια που παρασύρονται από τα αέρια της έκρηξης στην ατμόσφαιρα.
"Είναι η αρχή της τραγωδίας: Τις πρώτες στιγμές μετά το ατύχημα εκλύεται μόλις το 25% της συνολικής ραδιενέργειας ενώ το υπόλοιπο 75% θα απελευθερωθεί σταδιακά τις επόμενες οκτώ ημέρες. 

Πρώτη προτεραιότητα των Σοβιετικών αρχών μετά το ατύχημα να εκκενώσουν τη μολυσμένη περιοχή, σε ακτίνα 30 χιλιομέτρων από το επίκεντρο της τραγωδίας, μεταφέροντας σε ασφαλή σημεία περίπου 135.000 ανθρώπους. Στην συνέχεια έπρεπε να κερδηθεί η μάχη του αντιδραστήρα. Τελικά στις 15 Νοεμβρίου τα συνεργεία κατορθώνουν να εγκλωβίσουν την καρδιά του αντιδραστήρα μέσα σε 410.000 κυβικά μέτρα τσιμέντου. Η πηγή του κακού πλέον είχε φυλακισθεί όμως η ζημιά που άφησε πίσω της ήταν ανυπολόγιστη.

Τσερνομπίλ 30 χρόνια μετά: Αυτή είναι η κληρονομιά του.............


 
Έχουν περάσει τριάντα χρόνια από το ατύχημα του Τσερνομπίλ όμως μία μεγάλη περιοχή που εκτείνεται σε Ουκρανία, Ρωσία και Λευκορωσία δεν θα γυρίσουν για αρκετές δεκαετίες ακόμη σε κανονικούς ρυθμούς. Για να καταλάβει κανείς το μέγεθος της καταστροφής αξίζει να αναφερθεί ότι η ακτινοβολία που απελευθερώθηκε μετά το δυστύχημα είναι 200 φορές μεγαλύτερη από αυτή των βομβών που έπεσαν σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι μαζί.

Με ραδιενεργές ουσίες έχουν μολυνθεί 2.293 οικισμοί σε 77 περιοχές των 12 περιφερειών. Πλήγηκαν σημαντικά το περιβάλλον, δάση, υδάτινοι πόροι, χάθηκαν εκατοντάδες ανθρώπινες ζωές, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν υγεία και σπίτια τους. Το 1986 από την ζώνη της ραδιενεργού μόλυνσης μετακινήθηκαν 116 χιλ. άτομα.

Μόνο στην Ουκρανία το 2016 υπάρχουν 1.961.904 πολίτες που έχουν την ιδιότητα των θυμάτων της καταστροφής του Τσερνομπίλ, μεταξύ αυτών 108.530 είναι ανάπηροι και 418.777 παιδιά. Στην χώρα πάνω από 35 χιλιάδες οικογένειες λαμβάνουν επιδόματα λόγω θανάτου γονέα εξ αιτίας της καταστροφής του Τσερνόμπιλ.

Ο αριθμός των νεκρών είναι αδιευκρίνιστος. Μέσα στους πρώτους μήνες μετά το ατύχημα πέθαναν 30 εργαζόμενοι είτε από την έκρηξη είτε από την υψηλή ακτινοβολία την οποία δέχτηκαν. Το επόμενο διάστημα παρατηρήθηκε μία κατακόρυφη αύξηση των καρκίνων κυρίως σε όσους έλαβαν μέρος στην εκκαθάριση των μολυσμένων περιοχών. Σε αυτές τις δράσεις συμμετείχαν 700.000 άνθρωποι οι οποίοι εκτέθηκαν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας. Από αυτούς οι 40.000 πλέον δεν βρίσκονται στην ζωή ενώ 70.000 είναι ανάπηροι. Το 20% των παραπάνω θανάτων προήλθε από αυτοκτονία ενώ οι θάνατοι από καρκίνο ήταν τριπλάσιοι από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν και χιλιάδες θάνατοι από καρκίνο κυρίως του θυρεοειδούς και λευχαιμία συνδέονται με το ατύχημα. Στην Λευκορωσία, το ποσοστό προσβολής από καρκίνο του θυρεοειδούς εκατονταπλασιάστηκε μέσα σε δέκα χρόνια. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Καρκίνου του Θυρεοειδούς εκτιμά ότι χιλιάδες παιδιά που έχουν εκτεθεί στη ραδιενέργεια θα αναπτύξουν καρκίνο του θυρεοειδούς τις επόμενες δεκαετίες.


Στη Λευκορωσία, οι ανωμαλίες των οστών και των μυών έχουν αυξηθεί κατά 62%, τα είκοσι πρώτα χρόνια μετά το ατύχημα ενώ οι διαταραχές του νευρικού συστήματος και των αισθητηρίων οργάνων κατά 43%, και του πεπτικού συστήματος κατά 23%.

Η κυβέρνηση της Ουκρανίας έχει προαναγγείλει την δημιουργία μίας νέας σαρκοφάγου καθώς η προηγούμενη είναι στα όρια της κατάρρευσης με αποτέλεσμα από τις σχισμές που έχουν δημιουργηθεί μέσα από το νερό της βροχής και το χιόνι να μολύνεται ξανά ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής. Επιστήμονες αναφέρουν ότι επικίνδυνα ραδιενεργά στοιχεία που βρίσκονται στην καρδιά του αντιδραστήρα έχουν διάρκεια ζωής έως και 24.000 χρόνια.

Κωστής Χριστοδούλου  


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

NEXT PAGE